اعتماد/ سارا معصومی- داستان از 11 سپتامبر 2001 آغاز شد. از روزی که اسامه بن‌لادن رهبر گروه تروریستی القاعده از پناهگاه امن خود در افغانستان دستور حمله به خاک ایالات متحده را داد. روزی که جهان نظاره‌گر هواپیماهایی بود که با هدایت اعضای القاعده به برج‌های تجارت جهانی در نیویورک برخورد کرده و آسمان‌خراش‌هایی با آن عظمت در چند ثانیه با خاک یکسان شدند. از همان روز شمارش معکوس برای حمله ایالات متحده به افغانستان آغاز شد و در نهایت مردم افغانستان صبح 7 اکتبر 2001 را با شنیدن خبر حمله هوایی نیروهای امریکایی به خاک این کشور آغاز کردند. در حالی که القاعده مسوولیت حمله به خاک ایالات متحده را بر عهده گرفته بود، مخالفت طالبان با همکاری ایالات متحده برای هدف قرار دادن القاعده، طالبان را هم به سوژه‌ای برای حملات هوایی نیروهای امریکایی تبدیل کرد. تنها چند روز پس از نخستین حمله هوایی بود که تعداد معدودی از نیروهای ویژه امریکا و کارمندان سیا پا به خاک افغانستان گذاشتند تا بتوانند از زمین، حملات هدفمند هوایی بیشتری را هدایت و البته به قول خود نیروهای اپوزیسیون را هم برای تحویل گرفتن قدرت سیاسی آماده کنند. برگه‌های تقویم که به 13 نوامبر 2001 رسید، نیروهای طالبان در حال فرار از کابل بودند و همزمان نیروهای ائتلاف شمال با پشتیبانی ایالات متحده وارد پایتخت افغانستان شدند. یک ماه بعد از این تاریخ خبر رسید که رهبران طالبان با رساندن خود به جنوب افغانستان در حال ورود به خاک پاکستان هستند؛ همان کشوری که بسیاری او را مادر جریان طالبان می‌دانند. این صحنه‌ها در دومین روز از ماه جولای سال 2020 دوباره تکرار شدند اما این‌بار جای نیروهای امریکایی و طالبان تغییر کرده است. روز گذشته ایالات متحده پس از 20 سال پایگاه نظامی بگرام در شمال کابل را ترک کرد و این در حالی است که صدای نزدیک‌شدن پای طالبان به پایتخت افغانستان هر روز رساتر از دیروز می‌شود. طالبان از همان دروازه‌ای که 20 سال پیش با گلوله‌های امریکایی از آن خارج شد وارد می‌شود اما این‌بار جواز توافقی سیاسی و نظامی با کاخ سفیدنشین‌ها در دوحه پایتخت قطر را در یک دست و در دست دیگر اسلحه دارد. جورج بوش، رییس‌جمهور وقت ایالات متحده زمان قشون‌کشی به افغانستان گمان نمی‌کرد که امریکا را وارد طولانی‌ترین حضور نظامی در خارج از مرزهایش کرده باشد. بوش پسر آنقدر به پیروزی در افغانستان مطم‍ئن بود که در سال 2003 میلادی با چرخاندن سکان حمله به عراق اعلام کرد که عملیات نظامی امریکا در افغانستان به پایان رسیده است. بسیاری از کارشناسان مسائل افغانستان این اقدام جورج بوش را نقطه آغاز شکست امریکا در افغانستان می‌دانند. حمله به عراق عملا قوای نظامی، تمرکز سیاسی و توجه اطلاعاتی - امنیتی واشنگتن و برخی متحدانش را به سمت بغداد روانه کرد و افغانستان به اولویت دوم تبدیل شد. قرار طالبان در فرار امریکا پس از جورج بوش، هشت سال ریاست‌جمهوری باراک اوباما و حضور چهارساله دونالد ترامپ در کاخ سفید نیز نتوانست ورق در افغانستان را بازگرداند. جنگ با طالبان و تلاش برای خشکاندن ریشه‌های آن در افغانستان همزمان با تقلا برای سر و شکل دادن به ساختار سیاسی در این کشور در همه این 20 سال ادامه داشت اما در نهایت قدم زدن سران طالبان در دوحه پایتخت قطر روی فرش قرمز مذاکره با ایالات متحده به تصویری گویا و بی‌نیاز از شرح تبدیل شد. زلمای خلیل‌زاد، نماینده دولت دونالد ترامپ در پرونده افغانستان با جلسات بی‌شمار با سران طالبان هم نیاز آنها به مشروعیت سیاسی در صفحه شطرنج افغانستان را برطرف کرد و هم مقدمات خروج تقریبا کامل نیروهای امریکایی از افغانستان را فراهم ساخت. جو بایدن، جانشین دونالد ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی کمتر از افغانستان سخن گفت و در نهایت پس از نقل مکان به کاخ سفید هم اعلام کرد که قصد دارد سیاست تعیین‌شده در دولت قبل درباره افغانستان را کم و بیش ادامه بدهد. در سایه این سیاست، نیروهای امریکایی طبق وعده‌ای که به طالبان داده‌اند پس از 20 سال خاک افغانستان را تا 11 سپتامبر ترک خواهند کرد. روندی که به نظر می‌رسد زودتر هم آغاز شده و بامداد شنبه جنیفر گریفینژ، خبرنگار حوزه «امنیت ملی» در شبکه «فاکس‌نیوز» در پیامی توییتری از خروج نیروهای امریکایی از پایگاه هوایی بگرام افغانستان خبر داد. بگرام، اصلی‌ترین پایگاه هوایی ارتش ایالات متحده بود که به نوعی قلب نظامی امریکا در افغانستان در 21 سال گذشته به حساب می‌آمد. بگرام در ۲۰کیلومتری شمال کابل یک ساعت با پایتخت فاصله دارد و در 20 سال گذشته هر مقام امریکایی که معمولا بدون اطلاع و شبانه وارد افغانستان شد در این پایگاه مستقر شد. پایگاه بگرام در دهه 50 توسط اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد. زمانی که شوروی در سال 1979 برای حمایت از دولت کمونیستی افغانستان به این کشور حمله کرد، بگرام را به پایگاهی دراختیار خود تبدیل کرد تا از آنجا بتواند حضور نظامی در افغانستان را مدیریت کند. شوروی به مدت 10 سال با مجاهدین که در آن مقطع از حمایت امریکا برخوردار بودند، جنگید. زمانی که نیروهای امریکایی و ناتو در 2001 به بگرام وارد شدند آنجا را مخروبه‌ای یافتند مملو از بقایای موشک و راکت. مخروبه‌ای که روزی زمین جنگ نیروهای طالبان با فرماندهان مجاهدین بود.7 آذرماه 1398، تصویر حضور اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان پشت سر دونالد ترامپ در جریان سفر غیرمنتظره و چند ساعته او به کابل در پایگاه بگرام با انتقادهای بسیاری روبه‌رو شد. در فضای رسانه‌ای و مجازی بسیاری وضعیت امنیتی در افغانستان را 20 سال پس از حضور نظامی امریکا و متحدانش در این کشور آنقدر اسفناک توصیف کردند که دونالد ترامپ نه تنها از تاریکی شب برای رسیدن به کابل استفاده می‌کند بلکه از حضور در ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان هم واهمه دارد و رییس‌جمهور افغانستان را برای دیدار به پایگاه بگرام می‌کشاند. در تصاویری که از این دیدار منتشر شد، اشرف غنی در حالی که ترامپ از برنامه‌ریزی برای خروج امریکا از افغانستان سخن می‌گوید با لبخندی به پهنای صورت او را تشویق می‌کند. پس از توافق امریکا و طالبان در دوحه در فوریه 2020، بر میزان حملات طالبان به نیروهای امنیتی و پلیس افغانستان افزوده شد اما این گروه به تعهد خود مبنی بر عدم هدف قرار دادن نیروهای امریکایی وفادار ماند و امروز نیز مقام‌های امریکایی می‌گویند خروج نیروها و تجهیزات نظامی امریکا از افغانستان شامل آن تعداد از خدمه ارتش این کشور که برای حفاظت از دیپلمات‌ها و سفارتخانه امریکا در کابل و تامین امنیت فرودگاه بین‌المللی این منطقه باقی می‌مانند، نمی‌شود. براساس این اخبار، تعداد نظامیان امریکایی که قرار است در افغانستان باقی بمانند حدود ۶۵۰ نفر خواهد بود.یک هفته پس از سفر اشرف‌غنی و عبدالله‌عبدالله، رییس‌جمهور و رییس اجرایی دولت افغانستان به واشنگتن، وزیر دفاع دولت امریکا در تماس تلفنی با «بسم‌الله محمدی» وزیر دفاع افغانستان خبر تخلیه بگرام از نیروهای امریکایی را تایید کرد. در حالی که نیروهای امنیتی افغانستان در جدال رودررو با طالبان در روستاها و شهرهای متفاوت هستند و هر ساعت خبر سقوط یک شهر جدید یا بازپس‌گیری شهری دیگر منتشر می‌شود، وزیر دفاع امریکا در گفت‌وگو با همتای افغانستانی خود ادعا کرد که واشنگتن کاملا متعهد و پایبند به امنیت و ثبات افغانستان است. از سوی دیگر در حالی که هیچ خبری از مذاکرات بین‌الافغانی میان دولت مرکزی و طالبان نیست و دومی با تصرف شهر به شهر تلاش می‌کند دست خود را در میدان بالاتر ببرد، در بیانیه وزارت دفاع افغانستان نوشته شده که امریکا برای رسیدن به یک راه‌حل مبتنی به مذاکره برای پایان دادن به جنگ در افغانستان متعهد است. تخلیه بگرام توسط امریکا با استقبال فوری ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان همراه شد. مجاهد در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه در این باره گفت: طالبان از روند خروج نظامیان امریکایی و ناتو از بگرام حمایت و استقبال می‌کند. خروج کامل نیروهای خارجی راه را برای تعیین سرنوشت آینده افغانستان توسط مردم این کشور هموار خواهد کرد.عزم ایالات متحده برای پایان دادن به حضور نظامی در افغانستان روی سایر کشورهای حاضر در این کشور هم تاثیر گذاشته و آنها نیز یک به یک با اعلام خروج آخرین سرباز خود از افغانستان پایان این همراهی 20 ساله با امریکا را اعلام می‌کنند. روز چهارشنبه «لورونزو گویرینی»، وزیر دفاع ایتالیا، اعلام کرد که تمام سربازان این کشور، از افغانستان خارج شده‌اند.گویرینی پس از فرود آمدن هواپیمای حامل آخرین سربازان ایتالیایی گفت که ماموریت نظامی ایتالیا در افغانستان رسما پایان یافت. این مقام ایتالیایی اضافه کرد که هرچند ماموریت نظامی ایتالیا در افغانستان تمام شده اما تعهدات جامعه‌ بین‌المللی از جمله ایتالیا نسبت به مسائل افغانستان پایان نمی‌یابد و به اشکال دیگر ادامه خواهد یافت. در ۲۰ سال گذشته، ایتالیا بیشتر از ۵۰ هزار سرباز به افغانستان فرستاده است که از این میان ۵۳ سرباز در جریان درگیری‌ها کشته و بیش از ۷۲۰ سرباز دیگر زخمی شده‌اند. بسیاری از کشورهایی که در 20 سال گذشته در افغانستان حضور داشتند همزمان با ترک این کشور همکاران محلی خود را هم از بیم آنکه هدف طالبان قرار بگیرند از افغانستان خارج می‌کنند. در حالی که در چند روز اخیر گزارش‌هایی مبنی بر صف 70 هزار نفری افغانستانی‌های همکار با دولت امریکا برای اخذ ویزا و ورود به امریکا منتشر شده است، ایتالیا نیز روند اعطای اقامت به افغانستانی‌هایی را که هنگام ماموریت نظامی سربازان آن کشور در افغانستان، با آنها همکاری کرده‌اند، آغاز کرده است. تاکنون بیش از ۸۲ شهروند افغانستان، همراه با خانواده‌های‌شان وارد ایتالیا شده‌اند و قرار است نزدیک به ۲۷۰ نفر دیگر نیز به زودی وارد این کشور شوند.امریکایی‌ها واقعا می‌روند تخلیه بگرام به عنوان قلب نظامی ایالات متحده در افغانستان با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شد. شاید اگر نیروهای امریکایی و سایرین پس از 20 سال حضور نظامی، افغانستان را در شرایط متفاوت‌تری از امروز ترک می‌کردند، واکنش‌ها به خروج آنها نیز از جنس متفاوت‌تری بود. امروز امریکایی‌ها در حالی بار و بنه را به واسطه تعهد داده شده به طالبان جمع کرده و از کابل می‌گریزند که مردم محلی در بسیاری از روستاها و شهرهای افغانستان برای مقابله با طالبان دست به سلاح شده‌اند. ویدیوهای منتشر شده از نحوه تصرف شهرهای افغانستان توسط طالبان موجی از وحشت و خشم را در این کشور برانگیخته و البته کشورهای همسایه افغانستان را هم نگران کرده است. بسیاری از رسانه‌ها و جراید بین‌المللی این سوال را مطرح می‌کنند که آینده افغانستان در سایه خروج نیروهای خارجی و هجوم طالبان در میان ناتوانی دولت و نیروهای نظامی این کشور چه خواهد شد؟ رویترز در گزارشی در این باره می‌نویسد: امریکایی‌ها از بگرام رفتند، از همان پایگاه نظامی که روزگاری سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) یک مرکز نگهداری مظنونان به عملیات‌های تروریستی را در آن راه‌اندازی کرده و بعضا آنها را شکنجه می‌کرد. از همان پایگاهی که اندک اندک به شهری بزرگ در نزدیکی پایتخت افغانستان برای سکونت نیروهای نظامی خارجی تبدیل شد. شهری که در آن زندگی با خوراکی‌های متفاوت، باشگاه ورزشی و کافی‌شاپ متفاوت از کابل بود. پایگاهی که روسای جمهور کشورهای دیگر به آن وارد شده در آن سخنرانی می‌کردند و پس از ساعاتی به اصطلاح خوش گذراندن با سربازان امریکایی آنجا را ترک می‌کردند. گفته می‌شود که دولت افغانستان روز شنبه (امروز) در یک مراسم رسمی مدیریت این پایگاه را برعهده خواهد گرفت. اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان هفته گذشته در جریان سفر به واشنگتن در پاسخ به سخنان همتای امریکایی‌اش که گفت افغانستان باید درباره آینده‌اش تصمیم بگیرد تاکید کرد که از این پس وظیفه او مدیریت تبعات خروج امریکایی‌ها خواهد بود. امریکایی‌ها به نیروهای طالبان وعده خروج از افغانستان را دادند و در ازای آن هم وعده گرفتند که این گروه مجوز حملات تروریستی از خاک افغانستان را ندهد. یکی دیگر از تعهدات طالبان هم مذاکره با دولت افغانستان است که البته پیشرفت چندانی نداشته و متوقف است. همزمان طالبان ضمن مخالفت با آتش‌بس به تصرف شهرهای افغانستان ادامه می‌دهد و این در حالی است که در بسیاری از مناطق سربازان دولتی یا پست‌های خود را از بیم طالبان رها کرده یا تسلیم می‌شوند.  خبرنگار سی‌بی‌اس در گزارشی از کابل نوشت: تخلیه بگرام مهم‌ترین نشانه است که طولانی‌ترین جنگ امریکا سرانجام در حال به پایان رسیدن است. البته این بدان معنا نیست که عقب‌نشینی نیروهای امریکایی کامل است. مقام‌های ارشد نظامی امریکا نیز می‌گویند که از هر ابزاری برای محافظت از امریکایی‌های مامور در افغانستان استفاده می‌کنند. طالبان از خروج نیروهای امریکایی خشنود است و سهیل شاهین، سخنگوی طالبان در گفت‌وگو با ما ابراز امیدواری می‌کند که هیچ نیروی خارجی در افغانستان باقی نماند.  خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از کابل به عدم هماهنگی امریکا با دولت افغانستان برای تخلیه بگرام اشاره کرده و به نقل از درویش رئوفی از مقام‌های محلی مسوول بگرام می‌نویسد: خروج امریکا از بگرام شبانه و بدون هماهنگی با مقام‌های محلی انجام شد. متاسفانه امریکایی‌ها بدون هیچ هماهنگی رفتند و در حال حاضر نیروهای امنیتی افغانستان کنترل محوطه داخلی و خارجی بگرام را برعهده گرفته‌اند.  نیشانک موتوانی، کارشناس مسائل افغانستان که در استرالیا ساکن است درباره تخلیه بگرام به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «خروج نیروهای خارجی از بگرام نماد این واقعیت است که افغانستان تنها است، رها شده است و مجبور به دفاع از خود در برابر هجوم طالبان است. هنگام بازگشت امریکایی‌ها و سایر نیروهای خارجی به خانه متوجه می‌شوند که آنچه برای ساختنش به سختی جنگیده‌اند به خاکستر تبدیل می‌شود زیرا متوجه می‌شوند زنان و مردان افغان که همراه آنها جنگیده‌اند، همه‌ چیز را از دست می‌دهند.»سی‌ان‌ان در گزارشی درباره خروج نیروهای امریکایی از بگرام نوشت: «آن‌قدر هواپیما و هلی‌کوپتر روی باند دو مایلی فرودگاه بگرام نشست و برخاست داشته که رد سیاه لاستیک چرخ‌های آنها روی باند باقی مانده است. باندی که قابلیت فرود هواپیماهای بزرگ باری، هواپیماهای جنگنده و هلی‌کوپترهای تهاجمی را داشت. روسای جمهور جرج دبلیو بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ همگی از بگرام دیدار کردند و نوید پیروزی و آینده بهتر افغانستان را دادند. خروج نیروهای امریکایی و ناتو از بگرام که پیشینه‌اش به توافق با طالبان در دولت دونالد ترامپ باز می‌گردد، «عقب‌نشینی» و یک پیروزی نمادین برای طالبان است که در یک نبرد بی‌امان شهرهای این کشور رنج‌دیده را به اشغال خود در می‌آورد.»