دنیای اقتصاد/شامگاه سهشنبه بازار نفت و گاز شاهد حرکتی جدید از سوی غرب برای مقابله با روسیه بود. دولت آمریکا، واردات نفت، فرآوردههای نفتی، زغالسنگ و گاز طبیعی مایع (LNG) را از روسیه ممنوع کرد و یک مدت ۴۵ روزه نیز برای پایان قراردادهای فعلی مقرر کرد. از سوی دیگر بریتانیا هم با حرکتی مشابه، به شرکتهای این کشور تا پایان سال میلادی مهلت داده تا واردات نفت از روسیه را متوقف کنند.
ممنوعیت اعلام شده چقدر برای آمریکا مشکلساز است؟ایالات متحده با مصرف حدود ۲۰میلیون بشکه در روز بزرگترین بازار نفت در جهان است. کل واردات نفت خام و سوخت آمریکا در سال ۲۰۲۱ به ۵/ ۸میلیون بشکه در روز رسید و روسیه حدود ۸درصد از آن را به خود اختصاص داد. مقابله با فقدان نفت خام روسیه آسانتر از نبود فرآوردههای نفتی مانند گازوئیل است که پالایشگاههای آمریکا از آن به عنوان خوراک تاسیسات خود استفاده میکنند. رابرت کمپبل، تحلیلگر موسسه مشاوره انرژی اسپکتس گفت: «واردات نفت خام روسیه تا حد زیادی فرصتطلبانه بود.» او افزود: «اثر بزرگتر در (ممنوعیت) واردات خوراک احساس خواهد شد.» در حالی که عرضه داخلی نفت آمریکا در سالهای اخیر افزایش یافته است، پالایشگاههای این کشور برای فرآوری نفت خام «سنگینتر» و نه نفت شیل آمریکا ساخته شدهاند و این امر پالایشگاهها را مجبور میکند از محصولات نفتی روسیه استفاده کنند تا فعالیتها بدون مشکل انجام شود.کمپبل میگوید: «اگرچه حجم واردات از روسیه نسبت به تقاضای کلی نفت ایالات متحده کوچک است، اما از دست دادن این عرضه، عملیات پالایشگاهی ایالات متحده را پیچیده و بازار بنزین آمریکا را محدود میکند.»در تئوری، روسیه میتواند نفت خود را در بازاری جایگزین به خریداران دیگر بفروشد. آنچه به ایالات متحده یا بریتانیا فروخته نمیشود را میتوان به جای دیگری حمل کرد. اما این کشور با آنچه که تحلیلگران «اعتصاب خریدار» توصیف میکنند، دست و پنجه نرم میکند؛ به این معنی که شرکتها از ترس ریسک قانونی یا اعتباری، کمتر تمایل دارند که نفت خام روسیه از طریق دریا را تحویل بگیرند. به گفته تحلیلگران، واکنش افکار عمومی پس از تصمیم اخیر شرکت شل برای خرید محموله نفت روسیه با تخفیف بسیار زیاد، درس مفیدی برای سایر خریداران احتمالی بود.همچنان مشکل جدیتر این «خودتحریمی» است که اکنون با ممنوعیت ایالات متحده تشدید شده است. کمپبل میگوید که اگر روسیه نتواند به ارسال محمولههای دیزل و نفت کوره در هر ماه ادامه دهد، میتواند یک اثر دومینویی ایجاد کند، زیرا پالایشگاههای این کشور مجبور به پایین آوردن فعالیت خود میشوند. از دست دادن تقاضا از سوی پالایشگاههای روسیه ممکن است تولیدکنندگان نفت این کشور را مجبور کند تا بخشی از تولید بالادستی خود را کاهش دهند.پس از این چه اتفاقی میافتد؟ریچارد نفیو، محقق ارشد در مرکز سیاست جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا گفت: «در حالی که تحریمهای ایالات متحده و بریتانیا ممکن است به خودی خود تاثیر کمی داشته باشند، اهمیت اساسی این است که کاخ سفید نشان داده که مایل است به تحریمها از جمله در مورد انرژی ادامه دهد.» نفیو که به طراحی تحریمها توسط دولت اوباما علیه ایران کمک کرده است، گفت: «آنها میگویند: این فضایی است که ما آماده ورود به آن هستیم.»ترس بزرگتر برای بازار نفت - که میتواند جهش قیمتها در این هفته را توضیح دهد - اکنون ترس از تشدید شرایط است. الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه روز دوشنبه گفت که «کشورش کاملا حق دارد که تصمیمی مشابه اتخاذ کند» و عرضه گاز طبیعی به اروپا از طریق خط لوله نورد استریم ۱ را قطع کند که شریان حیاتی برای قارهای است که به شدت به انرژی روسیه وابسته است. باب مک نالی، رئیس شرکت مشاوره راپیدان انرژی نیز در این مورد اظهار کرد: «من فکر میکنم ما در معرض ریسک گلوله برفی هستیم.» او افزود: «ما هنوز در فاز یک هستیم. فکر نمیکنم روند وخیم شدن اوضاع تمام شده باشد.»هلیما کرافت، مدیرعامل آربیسی کپیتال مارکتس و تحلیلگر سابق سیا، گفت که نادیده گرفتن درخواستها برای تحریمهای ثانویه بر نفت روسیه ممکن است دشوار شود زیرا تلفات انسانی ناشی از تهاجم مسکو همچنان در حال افزایش است. او ادامه داد: «این وقتی است که (مشکل) واقعا جدی میشود، زمانی که حتی پالایشگاههای چین و هند باید هزینه و فایده را درباره خرید نفت روسیه بررسی کنند.»