فارس/در دوره جنگ جهانی اول، ارتش قاجار بی‌طرف بود، ولی نمی‌دانست که برای بی‌طرفی هم باید قدرت نظامی داشته باشی! باید بتوانی از بی‌طرفی‌ات دفاع کنی. نمی‌توانست دفاع کند و بریتانیا بی‌طرفی ایران را نقض کرد و در سواحل جنوب ایران نیرو پیاده کرد و این کار سرآغاز واقعه‌ای شد که به «نبرد دلوار» معروف است.

دلوار هم که معلوم است با چه کسی جلوی انگلیسی‌ها ایستاد؛ «رئیسعلی دلواری». رئیسعلی از همان ابتدا جلوی اشغال‌گران جنگید و عاقبت کار به اینجا رسید که ارتش انگلیس با ۴ ناو جنگی آمد به سواحل دلوار و بیش از ۱۲۰۰ سرباز انگلیسی و هندی داشت و رئیسعلی کلا ۴۰۰ نفر تفنگچی داشت و البته یک نیروی بزرگ دیگر هم داشت؛ ابرقدرتی بود برای خودش! رئیسعلی نیروی میهن‌پرستی داشت و به کلام‌الله مجید قسم خورده بود که جلوی انگلیسی‌ها بجنگد؛ «ای کلام‌اللّه گفتار مرا شاهد باش، من به تو سوگند یاد می‌کنم که اگر انگلیسی‌ها بخواهند بوشهر را تصرف کنند و به خاک وطن من تجاوز کنند در مقام مدافعه برآیم و تا آخرین قطره خون من بر زمین نریخته است، دست از جنگ و ستیز با آنان نکشم و اگر غیر از این رفتار کنم، در شمار منکرین و کافرین به تو باشم و خدا و رسول از من بیزار شوند».تصویری منسوب‌ به رئیسعلی دلواری. در این عکس رئیسعلی با فلش نشان داده شده است  «وینتل» زخمی شد، «بلومفیلد» مُرد!ماجرای نبرد دلوار چه بود؟ رئیسعلی شهر را خالی کرده بود و تفنگچی‌های رئیسعلی که دلواری‌ها و تنگستانی‌ها و بوشهری‌ها بودند به کوه‌های اطراف رفته بودند و کمین کرده بودند. انگلیسی‌ها وارد دلوار شدند و دیدند کسی نیست و چند تا گلوله توپ در کردند و به خانه‌ها و نخلستان‌ها آسیب زدند. شب را هم همان‌جا ماندند که استراحت کنند که چشمشان روز بد را دید! رئیسعلی با یارانش به انگلیسی‌ها شبیخون زدند و تار و مار کردند متجاوزان را؛ ۶۰ نفرشان را کشتند و تعداد زیادی هم مجروح شدند و میجر (سرگرد) «وینتل» فرمانده پیاده‌نظام انگلیسی‌ها زخمی شد و درجه‌دار ارشد انگلیسی‌ها ناخدا «بلومفیلد» کشته شد. هر که نمرده بود و سالم بود یا مجروح بود، فرار کرد به‌ سمت کشتی‌ها و شکست کامل نظامی برای انگلیس.تصویری منسوب‌ به یاران رئیسعلی دلواری که در ایران به دلیران تنگستان معروف هستند آخرش چه شد؟پس از نبرد دلوار نیز مجموعه‌ای از درگیری‌های نظامی میان رئیسعلی و انگلیسی‌ها رخ داد و رئیسعلی تا توانست به پادگان‌های اشغالگران در بوشهر و مناطق اطراف شبیخون زد. انگلیسی‌ها که دیدند حریف این دشمن قسم‌خورده نمی‌شوند بر تعداد نیروهایشان افزودند و شدند ۵ هزار نفر. رئیسعلی هم با مذاکره با خوانین منطقه دنبال این بود که طرحی سراسری برای تصرف بوشهر و بیرون راندن متجاوزان اجرا کند. آخرش چه شد؟ رئیسعلی را شکست دادند؟ نخیر. از نظر نظامی و در میدان نبرد فقط شکست خوردند و بس! به جایش راه‌های دیگر را رفتند؛ معروف‌تر از همه اینکه به رئیسعلی پیشنهاد رشوه دادند که معلوم است نتیجه چه بود. راه دیگری که رفتند و جواب داد اینکه یک نفوذی یافتند و به او پول دادند که رئیسعلی را بکشد. اینطوری بود که یک‌بار که رئیسعلی در حال شبیخون به انگلیسی‌ها بود از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت؛ فقط ۳۳ سالش بود.«نیلستروم» برای تاریخ تعریف کرد!رئیسعلی و یارانش چطور با انگلیسی‌ها می‌جنگیدند؟ «نیلستروم» افسر سوئدی ژاندارمری بوشهر برای تاریخ تعریف کرده است: «وقتی وارد دلوار شدم، اینقدر خوشحال شدم مثل اینکه می‌خواستم پادشاه سوئد را ببینم... وقتی رئیسعلی را دیدم تازه از عملیات برگشته بود. اسب‌هایشان را کناری گذاشتند، بعد من را به وی معرفی کردند، خوشحال شد، گفت بنشینید. بعد دست و صورتش را شست و بعد سفره‌ای انداختند و گفتند ایشان روزه است؛ یعنی رئیس و تفنگدارانش با دهان روزه در ماه رمضان به عملیات می‌رفتند».۱۲ شهریور به مناسبت شهادت رئیسعلی دلواری در تقویم ایران «روز مبارزه با استعمار انگلیس» نامگذاری شده است