فرارو/متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشر آن در کم خبر به معنای تاییدش نیست

"رحمان قهرمانپور"، تحلیلگر و کارشناس حوزه سیاست خارجی در ابتدا در پاسخ به این سوال که آیا آزادسازی شماری از زندانیان آمریکایی در ایران و متعاقبا آزاد شدن مقادیری از منابع مالی بلوکه شده کشورمان در خارج از ایران که به تازگی اتفاق افتاده، حاوی معنای خاصی برای مذاکرات وین و روند احیای برجام است؟ گفت: «به نظر من خیر، الزاما آزادسازی برخی زندانیان آمریکایی که اخیرا توسط کشورمان اتفاق افتاده، ارتباطی با معادله احیای برجام و مذاکرات وین ندارد. دلیل اصلی این مساله نیز این است که دو طرف توافق کرده اند که موضوع زندانیان، در یک چهارچوب "انسان‌دوستانه" بررسی شود. هر چند می‌توان این تحرک را به مثابه نشانه‌ای مثبت در نظر گرفت با این حال همانطور که پیشتر نیز گفتم، الزاما به معنای رفع جدیِ موانع موجود در مسیر احیای برجام تلقی نمی‌شود. در این رابطه باید توجه داشته باشیم که مساله زندانی‌های دو تابعیتی، جز موانع و چالش‌های اصلی و اساسی در مسیر احیای برجام نبوده است. با این حال، می‌تواند اثر مثبتی بر جوِ کلی حاکم بر مذاکرات داشته باشد.»این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این پرسش که دلیل این مساله که گمانه زنی‌ها و بعضا تناقض‌گویی‌هایی در مورد آزادسازی برخی منابع مالی ایران در ازای آزاد شدن زندانیان آمریکایی مطرح می‌شود چیست؟ گفت: «آن چیزی که آمریکایی‌ها رد کرده اند، این بوده که آن‌ها در ازای آزادیِ زندانیان خود در ایران، خودشان پولی را پرداخت نخواهند کرد. این بدان معناست که آمریکا پولی برای آزادی زندانیان خود که اخیرا توسط ایران آزاد شده اند، نداده است. با این حال، آزاد سازی منابع را رد نکرده و در این ماجرا تناقضی نیست. در این رابطه، خبرگزاری رویترز نیز یک گزارش کار کرده و از سویی، باید توجه داشت که بخشی از این منابع مالی پیشتر در یک حساب واریز شده بود، اما امکان برداشتِ آن وجود نداشت. اکنون قرار شده که این منابع به بانک مرکزی قطر منتقل شود و سپس امکان برداشت ایران فراهم شود. از این منظر، آنچه آمریکایی‌ها رد کرده‌اند، این مساله بوده که گفته اند ما خودمان پولی را به ایران نمی‌دهیم، اما آزاد شدنِ منابع مالی خودِ ایران را رد نکرده‌اند.»رحمان قهرمانپور در پاسخ به این سوال که به چه دلیل ابتکار‌هایی از این دست، پیشتر و در زمانی که هنوز مذاکراتِ احیای برجام در دست انجام بود صورت نگرفتند و در واقع، از نقشِ تسهیل کننده آن‌ها در زمانی که مذاکرات در اوج خود بود استفاده نشد؟ گفت: «پیش از این هم ایران جهت آزادسازی و مبادله زندانیان اقدام کرده بود با این حال به این دلیل که پولِ واریز شده برای کشورمان از قابلیت برداشت برای ایران برخوردار نبود، این موضوع نیز به تاخیر اقتاد. در این رابطه ایران گفته بود که تا زمانی که منابع مالی به دست این کشور نرسد، فرآیند آزادسازی نیز اتفاق نخواهد افتاد. از این رو مایلم به این نکته اشاره کنم که پیشتر نیز دو سه مرتبه در زمان آقایان ظریف و عراقچی، این مساله مطرح شده بود با این حال به موانعی برخورد کرد که اکنون آن موانع با میانجی گری برخی کشور‌های منطقه و به طور خاص قطر رفع شده اند و اکنون شاهد آزادسازیِ برخی منابع مالی کشورمان در چهارچوب مبادله زندانیان آمریکایی هستیم.»این کارشناس حوزه سیاست خارجی در مورد سرنوشت معادله احیای برجام گفت: «به نظر می‌رسد که قبل از انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا، تحول خاصی اتفاق نیفتد، زیرا دموکرات‌ها ارزیابی این را داشته اند که اگر بخواهند در شرایط فعلی و تنها چند هفته قبل از برگزاری انتخابات میاندوره‌ای کنگره، با ایران به توافق دست یابند، این احتمال وجود دارد که دستِ جمهوریخواهان تقویت شود و به طور خاص ترامپیست‌ها موقعیت بهتر و گسترده تری را جهت حمله به دموکرات‌ها پیدا کنند. از این رو، دولت بایدن در مورد معادله مذاکرات وین و روند احیای برجام، کاملا دست به عصا حرکت می‌کند و به نظر می‌رسد که تا قبل از انتخابات میاندوره‌ای کنگره، تحول خاصی اتفاق نیفتد».قهرمانپور تصریح کرد: «با این همه، جهت صحبت در مورد سرنوشت نهایی معادله احیای برجام، به نظر من باید محتاط باشیم، زیرا هر چه زمان می‌گذرد، کار نیز سخت‌تر می‌شود و باید در نظر داشت که بر اساس نظرسنجی‌هایی که در آمریکا انجام می‌شود، این نکته روشن شده که جمهوریخواهان دست برتر را دارند و بدون تردید پیروزی آن‌ها در این انتخابات و تقویت موضع و جایگاهشان در مجالس سنا و نمایندگان آمریکا، جدای از اینکه معادله مذاکرات وین را پیچیده‌تر خواهد کرد، چالش‌های قابل توجهی را برای خودِ دولتِ بایدن نیز به وجود می‌آورد. با این همه، باید منتظر ماند و دید که اگر سناریوی موفقیت جمهوریخواهان در انتخابات میاندوره‌ای کنگره به وقوع پیوست، آیا آن‌ها می‌توانند با یک توافق با ایران کنار بیایند یا خیر. به طور کلی باید توجه داشت که هر چه زمان بگذرد، تعداد عوامل و متغیر‌هایی که می‌توانند در قامت "مانع"، در روند مذاکرات کنشگری کنند نیز بیشتر خواهد شد.»