بیماری دیابت یکی از علل اصلی مرگ زودرس و پیامدهای شدید مانند نارسایی کلیه و قطع عضو و سایر موارد محسوب می‌شود همچنین دیابت نوع ۲، بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت را شامل شده است که با اختلال عملکرد سلول‌های بتا پانکراس و حساسیت به انسولین شناسایی می‌شود و به نظر می‌رسد که ویتامین دی از طریق مکانیسم‌های مختلف ویژگی ضد دیابتی را اعمال می‌کند البته برخی از نتایج تحقیقات از نقش آن در هموستازی گلوکز حمایت و برخی دیگر نتایج متناقضی ارائه کردند.

به تازگی، اثرات محافظتی ویتامین دی بر سلول‌های بتا پانکراس، با تمرکز بر مزایای ویتامین دی بر کنترل قند خون و دیابت بررسی شد زیرا نقش ویتامین دی در متابولیسم کلسیم شناخته شده و مشخص است و محققان می‌دانند که کمبود ویتامین دی منجر به اختلال در رشد استخوان می‌شود اما نقش آن در بهبود حساسیت به انسولین و عملکرد سلول‌های بتا، کمتر شناخته شده است.

نتایج تحقیقات مختلف

تحقیقات مختلف، نتایجی در مورد کارایی ویتامین دی ارائه کردند برخی دریافتند که کافی بودن ویتامین دی به کاهش آسیب‌شناسی سلولی مرتبط با مقاومت به انسولین کمک می‌کند. این تاثیر با حفظ حداقل سطوح رادیکال‌ها و گونه‌های فعال، کاهش سیتوکین‌های پیش التهابی، افزایش سیتوکین‌های ضد التهابی و تسهیل سیگنال‌دهی طبیعی کلسیم حاصل می‌شود.

تحقیقات دیگری، اثرات مکمل ویتامین دی را بر سطح هموگلوبین HbA۱c گزارش کردند همچنین تحقیقی کاهش سطح HbA۱c را پس از تجویز ویتامین دی مشخص کرد. کارآزمایی دیگری نیز  نشان داد که HbA۱c با مصرف ترکیبی ویتامین دی و کلسیم به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما ویتامین دی تنها چنین تاثیری به همراه ندارد. تحقیقی بهبود سطح HbA۱c و گلوکز خون ناشتا را پس از تزریق ویتامین دی با دوز بالا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، گزارش کرد.

علاوه بر این، نتایج تحقیقی نشان داد مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی می‌توانند از افزایش قند خون و مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز پیشگیری کنند. همچنین اثر قابل‌توجه مکمل ویتامین دی بر قند خون ناشتا نشان داده شد. در مطالعه دیگری مکمل ویتامین دی تاثیر کمی بر سطح قند خون ناشتا داشت. در حالی که چند کارآزمایی بالینی هیچ بهبودی را در مقاومت به انسولین با مکمل ویتامین دی گزارش نکردند، برخی دیگر کاهش قابل‌توجهی را شاهد بودند.

شایان‌ذکر است که این اختلافات ناشی از محدودیت‌های روش‌شناختی و عوامل فردی، مانند تغییرات ژنتیکی، پاسخ‌دهی و سطوح پایه ویتامین دی است زیرا ویتامین دی تاثیرات خاصی بر روی جمعیت‌های مختلف، مانند کودکان، بزرگسالان و افراد مسن می‌گذارد و به‌عنوان مثال، در کارآزمایی بالینی مشخص شد که مکمل ویتامین دی به‌طور قابل توجهی سطح HbA۱c و قند خون ناشتا را در افراد مسن مبتلا به پیش دیابت کاهش می‌دهد.