صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در اخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

بحث بر سر لایحه بودجه سال‌1400 به فرصتی برای هجمه دولت علیه مجلس تبدیل شده است. با وجودی که دولت و رییس‌جمهوری قصد دارند به هر طریقی که شده جلوی اصلاحات مدنظر مجلس را بگیرند، مجلسی‌ها همچنان روی نظر خود مبنی بر وجود اشکالات عمده در ساختار لایحه بودجه تاکید دارند. با این وجود، آنطور که از اظهارات رییس‌جمهوری برمی آید، دولت قصد دارد با حفظ مبنای اصلی بودجه، انتظار و مطالبه نمایندگان را به اصلاح برخی مواد تقلیل دهد.بنا به زعم کارشناسان اقتصادی، دولت در لایحه بودجه سال آینده نسبت به موارد اصلاح ساختار بودجه من جمله در مورد کسری تراز عملیاتی، نسبت درآمدهای مالیاتی به کل منابع، میزان وابستگی به نفت، سهم مخارج سرمایه‌ای، اقدامی را صورت نداده و این شاخص‌ها نسبت به سال‌های قبل وضعیت بدتری پیدا کرده‌اند. همچنین، در نظر نگرفتن درآمد پایدار جدید، عدم تمهید مشخص برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی و اخذ مالیات ازفعالیت‌های اخلال‌زا، عدم‌اقدام لازم برای کنترل هزینه‌ها و رشد 60‌درصدی هزینه‌های جاری دولت در لایحه بودجه، از جمله دیگر مواردی بود که به زعم کارشناسان و نمایندگان مجلس جای خالی‌شان در لایحه بودجه به شدت احساس می‌شد. این اشکالات عمده به‌گونه‌ای بود که قالیباف، رییس مجلس را بر آن داشت در نامه‌ای به رییس‌جمهوری خواستار اصلاح بندهای مهمی از لایحه بودجه سال آینده شود.عدم پیش‌بینی‌های لازم برای درآمدهای پایدار، دولت را بر آن داشت تا در لایحه بودجه سال‌1400 هزینه‌های خود را از طریق صندوق توسعه ملی جبران کند. همین نقیصه نیز موجب شد تا رهبر‌انقلاب شخصا در نامه‌ای به رییس‌جمهوری، اصلاح این نقیصه را خواستار شوند. این موضوعی بود که محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه از آن خبر داده بود. زنگنه با بیان اینکه دولت مجوز برداشت هر ساله از صندوق توسعه ارزی را صرفا تا ۲۰‌درصد در اختیار دارد، گفت: دولت در لایحه بودجه‌۱۴۰۰ علاوه بر این مقدار، ۱۸‌درصد دیگر یعنی به میزان ۷۵‌هزار میلیارد تومان در جدول منابع برداشت از صندوق توسعه ملی را مشخص کرده است. زنگنه گفت:  بر‌این اساس، رییس‌جمهوری طی نامه‌ای از مقام معظم رهبری برای این میزان برداشت کسب اجازه کرده بود که ایشان برداشت مازاد در ۲۰‌درصد و تا سقف ۳۸‌درصد را منوط به سقف فروش یک میلیون بشکه در روز کرده‌اند و درباره مابقی آن هم فرموده‌اند که بیش از ۲۰‌درصد برداشت نشود.ایرادات فنی اساسی در لایحه بودجه باعث شد تا رییس‌جمهوری در جواب نامه قالیباف، نامه‌ای با رویکرد اصلاح مواردی از لایحه را به مجلس ارسال کند. این خبری بود که علی نیکزاد، نایب رییس مجلس روز نهم دی‌ماه اعلام کرد و درباره‌اش گفت: «با‌توجه به اعتراضات نمایندگان به نحوه تنظیم لایحه بودجه‌1400 و پیگیری‌های رییس‌مجلس در این رابطه، رییس‌جمهوری صبح امروز نامه‌ای را مبنی بر اصلاح بودجه به مجلس ارسال کرده که این نامه برای رسیدگی به کمیسیون تلفیق بودجه ارسال می‌شود.» همین نامه رییس‌جمهوری نیز باعث شد تا کمیسیون تلفیق برای همکاری بیشتر با دولت، کلیات لایحه بودجه را تأیید و تصویب نهایی آن را به درج اصلاحات لازم در بودجه از سوی دولت، منوط کند.با این حال، دولتی‌ها از موضع قبلی خود کوتاه نیامدند و ارسال لایحه اصلاحی بودجه را منتفی دانستند. علی ربیعی، سخنگوی دولت روز نهم‌دی‌ماه در نشست خبری در این باره اعلام کرد: در تعامل با کمیسیون تلفیق، تشخیص دولت آن بود که تغییرات در حدی که به شاکله بودجه لطمه نزند، قابل اِعمال است و رییس محترم جمهور نیز به سازمان برنامه‌و‌بودجه این اختیار را داده است که با شرط حفظ شاکله و کلیت بودجه، بتواند در این خصوص تصمیم بگیرد. لذا موضوع ارسال لایحه اصلاحی بودجه در دستور کار دولت نیست.جالب اینجاست که رسانه‌های حامی دولت نیز اقدام کمیسیون تلفیق در تصویب کلیات لایحه بودجه را به عقب‌نشینی مجلس تعبیر کردند. روزنامه اعتماد در شماره روز چهارشنبه 10‌دی خود، در گزارشی با عنوان «روحانی نبُرد، قالیباف نباخت» ضمن ناپلئونی توصیف کردن تصویب کلیات لایحه بودجه و با اشاره به پیروزی مجلس بر دولت در ماجرای واداشتن دولت به اصلاح ساختار لایحه بودجه، نوشت: قالیباف حرف خود را به کرسی نشاند و سرانجام دولت دوازدهم را به اصلاح مفادی از بودجه واداشت و با نامه رییس‌جمهوری، مجوز اصلاح بودجه را در پارلمان دریافت کرد. با این حال اعتماد در ادامه گزارش خود، با رو در رو قراردادن مجلس و دولت تاکید کرد: اوضاع زمانی جالب می‌شود که بدانید روحانی از حرف خود عقب‌نشینی نکرده و برآن استوار مانده‌است. او و مسوولان دولتش بارها و بارها تاکید کرده بودند که دولت برنامه‌ای برای تقدیم بودجه اصلاحی به مجلس ندارد. واقعیت آن است که روحانی برای آنکه بودجه به دولت برنگردد و مجبور به تقدیم بودجه اصلاحی و عقب‌نشینی مقابل قالیباف نشود، به سازمان برنامه‌و‌بودجه اختیار داده با هماهنگی نمایندگان مجلس، اصلاحاتی را در بودجه اعمال کنند.خط قرمز دولت چیست؟ خط قرمز مجلس کدام است؟پیش‌بینی روزنامه اعتماد، روز 17‌دی در سخنان رییس‌جمهوری در جلسه هیات دولت تعبیر شد. روحانی در سخنان خود ضمن دفاع تمام‌قد از لایحه بودجه‌1400، مجلس را متوجه رعایت خط قرمزهای دولت کرد. رییس‌جمهوری با بیان اینکه ما از تبصره به تبصره لایحه بودجه با قدرت دفاع می‌کنیم و یکی از بهترین بودجه‌هایی بوده که دولت نوشته و تحویل مجلس شورای اسلامی داده است، تاکید کرد: از مجلس هم توقع داریم این [بودجه] را بررسی کند و با هم همکاری کنیم جایی هم اگر پیشنهاد بهتری دارد و اصلاح را لازم می‌داند، از آن استقبال می‌کنیم اما شاکله این بودجه باقی بماند. روحانی با تاکید بر اینکه مجلس نمی‌تواند بودجه بنویسد و بودجه را دولت می‌نویسد، گفت: دولت می‌داند چطور باید دخل و خرج را اداره کند. البته مجلس حق دارد آن را اصلاح کند و پیشنهاد جدید بدهد. توقع ما هم این است که همه با هم همکاری کنیم تا در پایان بودجه بهتری به نفع مردم دربیاید. رییس‌جمهوری با بیان اینکه در بودجه خط‌قرمزهایی داریم که آن خط قرمزها قابل شکستن نیست، اعلام کرد: از نمایندگان محترم مجلس خواهش می‌کنم به خط قرمزهای ما توجه کنند.تعیین این خط قرمز از سوی رییس‌جمهوری در‌حالی است که لایحه بودجه از همان ابتدا مورد انتقاد نمایندگان و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است. الیاس نادران، رییس کمیسیون تلفیق بودجه‌1400 روز پنج‌شنبه 18‌دی در نشست خبری با بیان اینکه در جمع‌های کارشناسانه از هیچ‌کسی نشنیده‌ام که از آنچه که دولت تقدیم مجلس کرده دفاع کند، تصریح کرد: تعبیر اولیه مجلس درباره لایحه بودجه‌1400 آن بود که این لایحه برای فروپاشی تنظیم شده است نه برای اداره کشور، اما این هنر کمیسیون تلفیق و نمایندگان مجلس بود که این مریض بدحال و اورژانسی را به‌نحوی معالجه کنند که امکان ادامه حیات را برای آن باقی بگذارند. رییس کمیسیون تلفیق بودجه‌1400 در عین حال معیشت مردم را خط قرمز مجلس دانست؛ اظهارنظری که به نوعی کنایه و تعریض به سخنان رییس‌جمهوری بود که بودجه به ماهو بودجه را خط قرمز دولت دانسته بود. نادران در این باره تاکید کرد: برای ما در مجلس شورای اسلامی لایحه بودجه مجموعه‌ای از اعداد و ارقام نیست بلکه بیانگر تأثیر مستقیم بر مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و معیشتی مردم است بنابراین اعداد برای ما تقدسی ندارد و تلاش می‌کنیم تا از خطوط قرمز که همانا بحث معیشتی مردم است، دفاع کنیم. نادران افزود: ما بودجه را فقط برای کارمندان دولت نمی‌نویسیم زیرا این بودجه، بودجه حزب دولت نیست بلکه لایحه بودجه عموم مردم و تمام کسانی است که تریبون ندارند و دست‌شان هم به سیاستمداران نمی‌رسد و افتخار ما نوکری مردم و ایجاد رفاه برای آن‌هاست.چالش ارز جهانگیریعلاوه بر موضوعات یادشده، این روزها دوباره بحث حذف دلار‌۴۲۰۰ در میان نمایندگان مجلس داغ شده است؛ موضوعی که همواره از بدو تولد این ارز در سال‌۹۷ با انتقاد بسیاری از فعالان و کارشناسان اقتصادی همراه بوده و حالا در جدیدترین تصمیم نمایندگان مجلس خبر می‌رسد که کمیسیون تلفیق لایحه بودجه‌۱۴۰۰ به‌دنبال تک نرخی کردن ارز در سال‌۱۴۰۰ به نرخ ۱۷۵۰۰تومان هستند. تصمیمی که به گفته برخی نمایندگان موافق، در صورت اجرایی شدن، جلوی دلارهایی که با مابه‌التفاوت بالا به جیب برخی افراد می‌رود، گرفته خواهد شد و این تصمیم فقط در جهت از بین بردن رانت و فساد است. با این حال، حسن روحانی پس از تصمیم کمیسیون تلفیق برای حذف ارز‌۴۲۰۰ تومانی از بودجه‌۱۴۰۰، نسبت به این تصمیم واکنش نشان داد و اعتراض کرد. رییس‌جمهوری در جلسه روز 17‌دی هیات‌دولت، بار دیگر به دفاع از سیاست نرخ دستوری دلار که دولت در سال‌۹۷ اتخاذ کرد، پرداخت و تاکید کرد: کار کاملا درست بوده و برمبنای یک کار درستی آن را انجام داده‌ایم. سیدشمس‌الدین حسینی، عضو کمیسیون تلفیق نیز در واکنش به این اظهارات روحانی گفت: دولت طی این سال‌ها ارز 4200‌تومانی را برای واردات کالاهای اساسی تخصیص داد اما مردم قیمت‌های گوشت و مرغ و سایر کالاهای اساسی را به نرخ ارز 26‌هزار تومانی پرداخت می‌کنند، بنابراین تاکید ما این است که جلوی رانت ارزی برای عده‌ای خاص گرفته شود تا عواید آن میان مردم پخش شود. با این حال، حسینی تاکید کرد که مجلس برای ارز نرخی تعیین نکرده و حتی برای فروش نفت نیز سقفی نگذاشته است. وی در این باره گفت: ما هنری از دولت در فروش نفت ندیده‌ایم و طبق گفته خود دولت، امسال کمتر از یک میلیون بشکه نفت به فروش رسانده است اما حال دولت به گفته خودش عمل کند و 2‌میلیون و 300‌هزار بشکه نفت را بفروشد زیرا در این زمینه محدودیت قانونی وجود ندارد.سیاسی‌کاری به جای کار برای مردمدولت و رییس‌جمهوری در حالی دارند از شاکله لایحه بودجه دفاع می‌کنند و تغییرات عمده در آن را خط قرمز خود معرفی می‌کنند که از هفته‌ها‌پیش، نمایندگان مجلس ایرادات زیادی را به آن وارده آورده و لزوم تغییرات اساسی در آن را خواستار شده بودند. قالیباف، رییس مجلس ابتدای دی ماه، در اولین جلسه کمیسیون تلفیق بررسی لایحه بودجه‌1400 با بیان اینکه لایحه بودجه تقدیمی دولت به مجلس دارای اشکالات جدی و اساسی است، به‌ویژه آنکه بودجه را به صورت انبساطی دیده شده که باعث تورم و گرانی می‌شود، تصریح کرد: همچنین یکی دیگر از اشکالات جدی بودجه سال آینده، ارقامی است که برای صادرات نفت و درآمدهای نفتی توسط دولت در نظر گرفته شده که به نظر می‌رسد، تحقق آن یا سخت است یا امکان‌پذیر نیست و لذا می‌تواند باعث کسری بودجه شدید و تورم شود که در این شرایط اقتصادی، فشار مضاعف به مردم خواهد بود و ما در مجلس باید جلوی فشار تورمی بر مردم را با اصلاح بودجه بگیریم.