اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

المانیتور/ برخی ادعا می‌کنند گسترش درگیری‌ها میان ارتش سوریه و کردها ناشی از یک توافق مخفیانه میان آنکارا و دمشق است، اما وضعیت پیچیده‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد. در شرایطی که پیش‌بینی می‌شود دولت جدید امریکا حمایت خود از کردهای سوریه را بار دیگر افزایش دهد، روابط شکننده میان دمشق و کردهای شمال سوریه در هفته‌های اخیر به شکل خطرناکی به سمت تنش و درگیری حرکت کرده است. هر دو طرف در هفته‌های اخیر تلاش کرده‌اند در چندین منطقه طرف مقابل را محاصره کند و این امر منجر به تنش‌های مرگبار و شایعاتی مبنی بر تبانی میان سوریه و ترکیه شده است. منابع کرد در گفت‌وگو با المانیتور اعلام کردند در اوایل ژانویه، نیروهای ارتش سوریه ورود خودروهای تجاری به مناطق کردنشین حلب از جمله شیخ مقصود و اشرفیه و شهرهای مجاور تل رفعت و حومه ممنوع کرده است. محدودیت‌ها جلوی تامین سوخت و غذای این مناطق را گرفته و بر اردوگاه‌های پناهندگان کرد که از شهر عفرین به آنجا پناه آورده بودند، تاثیر گذاشته است.کردها نیز با محاصره نیروهای ارتش در حسکه و قمیشلی در شرق، اقدام دولت را تلافی کردند. مظلوم کوبانی، رییس نیروهای دموکراتیک سوریه که به دست کردها اداره می‌شود، ارتش سوریه را متهم به حصر مناطق کردنشین و دستگیری بستگان اعضای نیروهای دموکراتیک سوریه و نیروهای پلیس کرد (موسوم به آسایش) کرده است. دفتر فرماندار حلب این اتهامات را رد کرده و هر‌گونه کمبود کالاهای اساسی در مناطق کردنشین را تکذیب کرده  است.روز 27 ژانویه، در نتیجه مداخله نیروهای امنیتی کرد برای از هم پاشیدن تظاهرات هواداران حکومت در حسکه، یک نفر کشته و چندین تن زخمی شدند. یکی از شبه نظامیان طرفدار حکومت در واکنش به مداخله نیروهای کرد، به یک ایستگاه پلیس حمله کرد. در این بین، هر یک از طرفین دیگری را مسوول این ناآرامی می‌دانند. منابع کردی در گفت‌وگو با المانیتور گفتند روس‌ها تلاش خاصی برای میانجی‌گری در بحران نکرده‌اند و حاضر نشدند امنیت هیاتی را که کردها می‌خواستند به دمشق بفرستند، تضمین کنند. با این وجود، تماس‌هایی در سطح محلی برقرار شد و نیروهای آسایش روز 2 فوریه برای نشان دادن حسن‌نیت خود موانع را از وسط جاده برداشتند. با این حال هر دو طرف آرایش نظامی خود را حفظ کرده و بحران هنوز به طور کامل حل و فصل نشده است.در این بین منابع مطلع در دمشق می‌گویند در جریان تماس‌های روز 2 فوریه، کردها قول دادند ظرف 48 ساعت عقب‌نشینی کنند. به گفته منابع مستقل، نیروهای کرد در آن روز به محاصره حسکه و قمیشلی پایان دادند، و دولت نیز اجازه داد کامیون‌های حامل سوخت و غذا به دو منطقه حلب وارد شوند. یک هیات روسی - سوری نیز وضعیت را در حلب مورد ارزیابی قرار  داد.شاید تا اینجا دو طرف به مصالحه رسیده باشند، اما در شرایطی که کردها جایگاهی در قانون اساسی ندارند و حتی صحبتی هم در این خصوص نمی‌شود، هر لحظه ممکن است در مناطقی که هم اعراب و هم کردها سکونت دارند درگیری بین دو طرف بالا بگیرد. در منطقه کردنشین قمیشلی، ارتش سوریه تنها بر فرودگاه، منطقه‌ای که ساختمان‌های دولتی در آن واقع شده‌اند، جاده بین آن منطقه و فرودگاه، و گذرگاه مرزی با ترکیه تسلط دارد. به همین ترتیب، نیروهای کرد نیز بر بخش عمده‌ای از حسکه مسلطند و نیروهای حکومت تنها در منطقه‌ای حضور دارند که ادارات امنیتی و ساختمان‌های دولتی  واقع  شده‌اند.کردها ادعا می‌کنند حصر حلب ناشی از توافقی مخفیانه میان آنکارا و دمشق است که ظاهرا پس از سفر رییس سازمان اطلاعات ترکیه به پایتخت سوریه منعقد شده است. بدران چیا کرد، یکی از مقامات ارشد سوریه، می‌گوید آنکارا و دمشق در مورد مسائل مختلفی از جمله برنامه مشترک علیه دولت خودمختار کردها در شمال سوریه گفت‌وگو کرده‌اند. یک مقام کرد دیگر به نام ایلهان احمد می‌گوید همکاری امنیتی میان دمشق و آنکارا  کسی را  غافلگیر  نمی‌کند.با این حال یکی از منابع کرد در گفت‌وگو با المانیتور توصیه کرده با این ادعاها با احتیاط برخورد شود. تماس‌های اطلاعاتی میان ترکیه و سوریه در چارچوب خطر مشترک کردها که هر دو طرف را تهدید می‌کند، قابل توجیه است، اما این منبع می‌گوید بعید است آنکارا و دمشق تا این حد پیش رفته باشند. اولین و تنها تماس میان رییس اطلاعات ترکیه و اداره اطلاعات سوریه که مقامات آن را تایید کردند در مسکو و در ژانویه 2020 برقرار شد. در آنجا بود که این مقام ترک با علی مملوک، رییس اداره امنیت ملی سوریه دیدار کرد. به گفته روزنامه سوری الوطن، مقامات ارشد اطلاعاتی و نظامی ترکیه در تاریخ 29 دسامبر 2020 به دمشق سفر کردند. وزرای خارجه ترکیه و روسیه در دیداری که در همان روز برگزار کردند، در مورد شهر راهبردی عین عیسی که هفته‌ها تحت حملات خمپاره‌ای ترکیه قرار داشت، با یکدیگر مذاکره کردند. کردها می‌ترسیدند این حملات مقدمه‌ای بر حمله برای تصرف شهر باشد. روسیه برای جلوگیری از این موضوع، می‌خواست کردها را راضی کند شهر را به دمشق تحویل بدهند.گسترش درگیری‌ها میان دمشق و کردها چندین سناریو را درخصوص تغییر معادلات در پی ورود جو بایدن به کاخ سفید مطرح می‌کند. در شرایطی که تحریم‌های اخیر امریکا سوریه را فلج کرده است، همکاری کردها با امریکا در منطقه‌ای که دارای منابع غنی نفت، گاز و کشاورزی است به ‌شدت مورد توجه منفی قرار گرفته است. اکنون به خاطر کمبود کالا در دیگر نقاط سوریه نیز کردها را مقصر می‌دانند. کردها معتقدند دمشق قصد داشت برای وادار کردن دولت خودمختار کردها به همکاری، آنها را در حلب مجازات کند، اما با توجه به کنترل کردها بر منابع نفتی و سیلوهای غلات در شمال نتوانست این بازی را زیاد  ادامه دهد.کردها یک احتمال دیگر نیز می‌دهند: اینکه روس‌ها دارند از تهدید ترکیه استفاده می‌کنند تا کردها را وادار کنند اراضی تحت کنترل خود را به دولت دمشق تحویل دهند، در حالی که حکومت بشار اسد قبیله‌های عرب را علیه کردها می‌شوراند تا دولت مختار کردها را تضعیف کرده و منطقه را برای امریکایی‌ها ناامن کند. به عبارت دیگر دمشق تلاش می‌کند همزمان با تلاش‌های واشنگتن برای محافظت بیشتر از کردها با ورود بایدن به کاخ سفید تا جایی که ممکن است علیه امریکایی‌ها نیروی بازدارنده ایجاد کند. در طرف مقابل گفته می‌شود کردها که از حمایت امریکا اطمینان دارند، به تنش‌ها دامن می‌زنند تا شاید بتوانند نیروهای باقی‌مانده حکومت را از حسکه و قمیشلی بیرون کنند. یک منبع کرد با این نظریه موافق است، اما نسخه‌ای که او روایت می‌کند اندکی تفاوت دارد. او می‌گوید: این حکومت بشار اسد بود که حصر را آغاز کرد، اما کردها تلاش کردند از تنش‌ها برای تصرف کامل حسکه و قمیشلی استفاده کنند. همچنین کردها می‌خواستند به  نوعی میزان حمایت بایدن را  بسنجند.آخرین سناریو به ترکیه مربوط می‌شود. براساس این سناریو، پس از پیروزی بایدن، احتمال آغاز حمله نظامی جدید از سوی ترکیه یا گسترش عملیات «بهار صلح» در کرانه شرقی رود فرات کاهش یافته است. ترکیه فشار را بر عین عیسی افزایش داده بود تا پیش از ورود بایدن به کاخ سفید شهر را تصرف کند. سقوط عین عیسی می‌توانست به ترکیه اجازه دهد کنترل خود بر بزرگراه مهم ام4 را گسترش دهد، راهی برای دسترسی به رقه پیدا کند، منبج را از شرق محاصره کند و ارتباط شهر مرزی کوبانی را با دیگر مناطق کردنشین در شرق قطع کند. این تصور وجود داشت که ترکیه به منطقه مرزی دریک نیز که نیروهای امریکایی از آن به عنوان مسیری برای انتقال ذخایر خود از عراق به سوریه استفاده می‌کنند، چشم دارد. با این حال واقعیت جدید آنکارا را مجبور کرده این برنامه‌ها را کنار بگذارد و به جای تلاش برای سرکوب دولت خودمختار کردها، به همکاری با  دمشق  بیندیشد. از نقطه نظر حکومت سوریه، هر توافقی با آنکارا درخصوص کردها باید مشروط به پاکسازی ادلب از گروه‌های افراط‌گرا و پایان حضور نظامی ترکیه در این استان باشد. مشوق دیگری که برای همکاری با آنکارا وجود دارد، فرصت پایان دادن به حضور نظامی امریکا در سوریه است. اگرچه خیلی سخت می‌توان منافع ترکیه و سوریه را به هم نزدیک کرد، اما ناظران احتمال درک متقابل این دو کشور و همکاری آنها علیه مناطق کردنشین شرق فرات را رد نمی‌کنند. بی‌ثباتی در شمال شرق سوریه باعث می‌شود انگیزه امریکایی‌ها برای ماندن در منطقه کاهش یابد، مساله‌ای که هم به نفع سوریه و هم به نفع ترکیه است.به نظر می‌رسد گسترش درگیری‌ها میان دمشق و کردها برنده‌ای نداشته باشد. اگر واشنگتن دولت خودمختار کردها در شمال سوریه را از نظر سیاسی به رسمیت بشناسد و به آن ضمانت محافظتی قطعی بدهد، شاید اوضاع تغییر کند، اما در شرایط حاضر دوطرف هر تلاشی علیه دیگری انجام دهند، دودش به چشم هر دوی‌شان می‌رود. به نظر می‌رسد درگیری‌های اخیر موضع کردها را ضعیف‌تر کرده است. قبیله‌های عرب به اندازه کافی به خاطر کنترل کردها بر میدان‌های نفتی و ناآرامی‌های پیاپی ناشی از عملیات «ضد تروریستی» نیروهای دموکراتیک کرد عصبانی بودند. حصر حسکه و قمیشلی بهانه‌ای به دست کسانی داده که می‌خواهند کردها را بی‌اعتبار کرده و مجرم جلوه دهند. کردها از طریق همکاری با امریکا به دنبال دستیابی به اهداف بزرگی بوده‌اند، اما در عین حال تلاش کرده‌اند به حلقه مخالفان و مردم کل سوریه نیز نزدیک شوند. اتفاقاتی که اخیرا رخ داد به این تلاش‌ها آسیب وارد کرد.

ترجمه هدیه عابدی