صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در کم خبر به معنای تاییدش نیست

بارها ادعای «برجام سایه جنگ و تهدید و تحریم ظالمانه را از کشور برداشت»ار روحانی در طول 8 سال ریاست جمهوری اش شنیده بودیم. ادعایی که با آن به برجام اعتبار می‌داد. این جمله رئیس جمهور سابق ناظر به توافق هسته‌ای بود که طبق آن برای اولین بار یک کشوری که پیش از این ذیل فصل 7 منشور سازمان ملل قرار گرفته بود، توانست بدون جنگ از ذیل این فصل خارج شود. توضیح بیشتر آنکه، ماده ذیل فصل هفت منشور سازمان ملل به اعضای این شورا مجوز می‌دهد در صورتی که یک کشور به‌زعم آنان صلح و امنیت جهانی را به مخاطره انداخته باشد، علیه این کشور اقدام نظامی کنند.

ادعای جلیلی در برابر ادعای روحانیموضوعی که در همان زمان، واکنش‌هایی را به همراه داشت و حال امروز مجددا با سعید جلیلی که پیش از این ریاست مذاکرات هسته‌ای با غرب را برعهده داشت با انتقاد از برجام و توافق هسته‌ای که در زمان روحانی صورت گرفت، گفته است: ما اصلا ذیل فصل هفت نبودیم که بخواهیم با برجام از آن بیرون بیاییم. جلیلی این ادعاها را یک دستاورد موهوم دانست و گفت: «می‌گفتند کشور را از جنگ نجات دادیم؛ کجا داشت جنگ می‌شد؟»جلیلی مدعی است که « این فصل در مورد نحوه تعامل با کشورهایی است که (به تعبیر غرب) تهدیدی برای صلح جهانی محسوب می‌شوند. بند ۴۱ و ۴۲ این فصل اهمیت دارد؛بند ۴۱ می‌گوید "بدون استفاده از نیروی نظامی" تحریم‌های اقتصادی علیه کشور هدف که اصطلاحا تهدیدی برای صلح جهانی بوده وضع می‌شود. اما بند ۴۲ استفاده از قوای نظامی را نیز مجاز می‌شمارد. وقتی کشوری ذیل یکی از بندهای فوق قرار می‌گیرد الزاما به این معنی نیست که ذیل بند دیگر یا کلیت فصل ۷ قرار گرفته باشد.»

زنده شدن چالش قدیمیالبته جنجال و حاشیه پیرامون فصل 7 منشور سازمان ملل تازگی ندارد و از همان فردا توافق هسته‌ای میان دو قطب مخالفان و موافقان شکل گرفت.همچانکه امروز نیز با اظهارات جدید سعید جلیلی این بحث و جدل مجددا زنده شد تاجائی‌که برخی از چهره‌های اصلاح طلب به جلیلی تاختند و این سخنان را نشان از بی‌اطلاعی و عدم درک درست از واقعیت دانستند.در سال‌های گذشته نیز محمدجواد ظریف وزیر خارجه دولت روحانی در واکنش به اینکه ایران هیچگاه ذیل فصل 7 نبوده گفته بود: « اگر تمام قطعنامه‌های فصل ۷ را بخوانید آخرین جمله‌اش نوشته که در مواد ۴۰، ۴۱ و ۴۲ Acting است.سه مرحله است. قطعنامه ۱۹۶۹، ۱۶۶۶ تحت ماده ۴۰ قرار دارد یعنی اقدامات موقتی، ۳۹ هم در فصل ۷ قرار دارد یعنی فقط تهدید صلح امنیت تصور کردن فصل ۷. وقتی گفته می‌شود ۴۰ یعنی شما تهدید صلح امنیت محرز است حالا شورای امنیت در برخورد با تهدید صلح و امنیت می‌گوید شما این اقدامات موقتی را بدون تاثیر انجام داده‌اید می‌رسد به ماده ۴۱ شروع می‌کند به ضمانت اجرای اقتصادی. در ماده ۴۲ به اقدام نظامی می‌رسد.»البته فارغ از آنکه ادعای مخالفان برجام درست باشد و یا موافق آن، یک قطعنامه نمی‌تواند یک کشور را در معرض جنگ قرار دهد و یا خروج از آن نمی‌توان سایه جنگ را از آن دور کند.چراکه مولفه‌های دیگری در جلوگیری از جنگ موثر است و یک قطعنامه یا توافق نمی‌تواند سایه آنرا از سر کشوری دور کند. همچنان‌که حمله امریکا به عراق و افغانستان بدون تصویب هیچ قطعنامه‌ای در سازمان ملل صورت گرفت.در همان زمان رهبرمعظم انقلاب در واکنش به این ادعای روحانی که برجام سایه جنگ را از ایران دور کرده است، بیان داشتند که «گاهی می‌شنویم بعضی‌ها گفته‌اند وقتی ما آمدیم مسئولیت پیدا کردیم توانستیم سایه‌ جنگ را از سر کشور رفع کنیم؛ نه، این حرف درستی نیست. حضور کارگران و همه قشرهای ملت در صحنه همواره سایه جنگ و تعرض دشمنان را از سر ملت ایران کم کرده است.» (۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶)

بازرگان: آیا تاکنون حمله به کشوری قانونی بوده است؟در همین زمینه «ابوالفضل بازرگان»، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو» با اشاره عنوان کرد: اگر به سوابق حمله نظامی آمریکا و ناتو نگاهی داشته باشیم، می‌بینیم مگر زمانی که آمریکا به عراق حمله کرد با استناد به فصل هفت سازمان ملل یا ماده 42 به عراق حمله کرد. مگر زمانی که آمریکا به لیبی یا افغانستان حمله کرد، ذیل فصل هفت یا ماده 42 را داشت. چه زمانی حمله به یک کشوری قانونی بوده است؟این کارشناس مسائل جهانی، یادآور شد: مگر در سال 98 که آمریکا از برجام بیرون رفت ما یک طرفه نبودیم. چطور شد که ژنرال ما را در عراق ترور کردند. بر حسب موضوعات و رویدادهای بین المللی وقتی یک کشور دومی در کشور ثالثی، فردی را ترور می‌کند مستقیما اعلام جنگ است و رسما می پذیرند. مگر ما دربرجام نبودیم. آن موقع که حوادث پایگاه نظامی عین الاسد و هواپیمای اوکراینی رخ داد و درجنگ و رویارویی بودن با آمریکا بودیم مگر برجام نبود.مگرآن موقع نگفتند 52 نقطه ایران را می‌زنیم که نیم میلیون نفر بمیرند مگر سایه جنگ نبود .وی با اشاره به انتقاد جلیلی در خصوص برجام، ادامه داد: دکترجلیلی اشتباهی در سخنانش کرد که البته، اشتباه لپی بود و بعدا آن را تصیح می‌کند و می‌گوید در فصل هفت نبودیم منظورش ماده 42 است. آقای جلیلی می‌گوید برجام کی جلوی جنگ را گرفت؟ آن موقع می‌گفتند سانتریفیوژ بچرخد و چرخ زندگی مردم هم بچرخد. اما آیا چرخید؟بازرگان، تاکید کرد:کجای برجام نوشته که آمریکا حمله نکند، مگر معاهده ضد جنگی نوشتیم.  برجام و سند هسته‌ای امضا کردیم و ربطی به این موضوعات ندارد. البته ادعای طرف منتقد به برجام (جلیلی) کامل نیست . البته ادعای طرف مدعی برجام (ظریف) هم ناقص است. واقعیت روابط بین‌الملل این است که قراردادی جلوی جنگ کشوری را نگرفته است که بخواهد برای موضوعات داخلی و منطقه‌ای ما صدق کند.