دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در کم خبر به معنای تاییدش نیست

پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن نزدیک به نومحافظه‌کاران آمریکا در گزارشی نوشت که شخصیت‌‌‌های با نفوذ آمریکایی در تلاش برای حمایت از ائتلافی از فعالان به منظور لابی‌گری و تلاش برای احیای برجام هستند. از زاویه این تحرکات است که بار دیگر اهمیت و جایگاه لابی و لابی‌گری در فضای سیاسی ایالات متحده برجسته می‌شود. ساختاری که ظرفیت تاثیرگذاری بر تصمیمات را برای بازیگران و دولت‌ها فراهم آورده و بسیاری از کشورها از قبل آن به تامین منافع خود اقدام کرده‌اند. از همین مسیر بود که اسرائیل و عربستان به عنوان اصلی‌ترین مخالفان برجام لابی‌های گسترده‌ای در ایالات‌متحده انجام دادند و سرانجام رئیس‌جمهور ایالات متحده را قانع به خروج یک‌طرفه از برجام، اعمال مجدد تحریم و نقض این معاهده کردند.از زاویه اهمیت این فرآیند است که دو نویسنده بزرگ روابط بین‌الملل یعنی استفان والت و جان مرشایمر در کتاب خود با عنوان لابی اسرائیل و سیاست خارجی آمریکا به نقش آن در شکل‌دهی و جهت‌گیری استراتژی خاورمیانه‌ای آمریکا اشاره کرده‌اند. در واقع اگر کسی می‌‌‌خواهد رفتار آمریکا در خاورمیانه را درک کند، باید کتاب لابی اسرائیل را مطالعه کند تا با مفهوم و کارکردهای لابی و لابی‌گری آشناشود  و در عین حال اهمیت آن را در جهان پیچیده مبتنی بر منطق سرمایه درک کند.در واقع آنچه در آمریکا تحت عنوان دموکراسی خوانده می‌شود، بازی قدرت و پول است. انتخابات در آمریکا به تجارت قدرت و پول و پروسه رای‌گیری در این کشور به پوششی برای توانمندسازی سرمایه‌داران تبدیل شده و شعار معروف «هر فرد، یک رای»، در حقیقت «هر یک دلار، یک رای» است. از این زاویه است که نویسندگانی چون یاشا مونک در کتاب مردم علیه دموکراسی توضیح می‌دهد که این روند اعتماد به سیاست‌‌‌ها را کاهش داده و دموکراسی را در معرض خطر نابودی قرار داده است. همان‌طور که فیلسوف سیاسی مشهور فرانسیس فوکویاما در کتاب لیبرالیسم و نارضایتی‌‌‌های آن نیز نشان می‌دهد که در دهه‌‌‌های اخیر اصول لیبرالیسم از سوی راست و چپ به افراط‌‌‌های جدید کشیده شده است. به رغم این انتقادات، واقعیت اما چیز دیگری است و آن تامین منافع در یک نظام سیاسی پیچیده است. برای لابی‌گران نیز انگیزه‌های متفاوتی مطرح است؛ از منافع فردی و گروهی و حزبی تا تحقق منافع ملی. در واقع ارزیابی گروه سوروس برای لابی‌گری بر سر برجام نشان‌دهنده فهم آنها از ابهامات بر سر توافق برجام و خطرات آن در صورت عدم ‌احیاست. یک انگیزه ورود دوباره منطقه به شرایط بحران است که مستقیما بر منافع و سرمایه‌های آنها به‌خصوص در کشورهای عرب خلیج فارس تاثیر مستقیم می‌گذارد. انگیزه دوم که در سطح ملی قابل اشاره است، نگرانی‌های آنها از ورود دوباره ایالات متحده به بحران‌های خاورمیانه است که این مساله می‌تواند واشنگتن را از پرداختن به اولویت‌هایی چون چین و روسیه باز دارد. از زاویه پیچیدگی و اهمیت چنین پروسه‌ای است که لابی‌ها ماهیت خود را بروز می‌دهند و موفقیت در چنین ساختاری نیازمند شناخت بسترها و سازوکارهای تحقق چنین فرآیندی است. در واقع امکانی که ساختار سیاسی آمریکا دارد که موجبات قابلیت تاثیرگذاری بر سیاست خارجی این کشور را فراهم می‌کند، زمینه‌ای است که باید مورد نظر قرار گیرد و ایران نباید این فرصت را از دست دهد. تجربه محدود برخی گروه‌ها، محافل فکری و چهره‌های دانشگاهی نزدیک به برخی دولت‌های تصمیم‌گیر در ایران برای تاثیرگذاری بر سیاست خارجی آمریکا، مفید بودن این سیاست برای تامین منافع و کم کردن هزینه‌ها را نشان داده و می‌تواند در پیشبرد سیاست خارجی آمریکا علیه ایران موانعی ایجاد کند. اظهارات اخیر محمد رضا باهنر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد تاثیرات مثبت لابی‌گری در سیاست خارجی آمریکا در همین راستا قابل معناست. باهنر در این راستا گفته است: مساله ایران‌هراسی را خیلی مهم می‌‌‌دانم. ما همیشه می‌‌‌گوییم لابی صهیونیست‌‌‌‌‌‌ها و این حرف‌‌‌ها، همین الان روسیه هم در کنگره آمریکا لابی دارد. خوب اگر ما در آمریکا ۱۰ نفر داشته باشیم که دیپلماسی عمومی ایران را به وجود بیاورند، بسیار تاثیر‌گذار خواهد بود.