هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در کم خبر به معنای تاییدش نیست

فرصت و خسران هر دو با یکدیگر یکجا جمع شده است. هرچند به گفته کارشناسان، پایان توافق روسیه و اوکراین برای صادرات غلات می‌تواند فرصتی برای جایگزینی دریای خزر به‌جای دریای سیاه باشد، کاهش تراز آب دریای خزر سال‌هاست به چالشی برای بنادر ایران بدل شده است. البته باید در نظر داشت که وضعیت ایران نسبت به سایر کشورهای حاشیه دریای خزر بهتر است، اما افزایش سالانه هزینه لایروبی برای ایجاد امکان ورود کشتی‌ها به بندر تبدیل به چالشی روزافزون شده است. علت نیز واضح است، روسیه حق‌آبه ایران از رود ولگا را نمی‌دهد و همین امر سبب عقب‌نشینی سالانه ۲۰سانتی‌متر آب از سواحل کشور شده است. حسین یونسی، مدیرکل اداره بنادر و دریانوردی گیلان در گفت‌وگو با «هم‌میهن» وضعیت کنونی بنادر ایران در میانه جنگ روسیه با اوکراین را تشریح می‌کند.‌ پایان توافق روسیه برای صادرات غلات اوکراین گفته می‌شود بحران غلات را در منطقه برای کشورهای دیگر ایجاد می‌کند. آیا با مسدود شدن راه‌های انتقال غلات از طریق دریای سیاه، دریای خزر می‌تواند جایگزین شود؟با توجه به زیرساخت‌هایی که در بنادر شمالی از امیرآباد تا آستارا، انزلی، نوشهر، وجود دارد، بخش عمده‌ای از کالاها می‌تواند از طریق ایران منتقل شود. چند سال قبل انباری نداشتیم که محل دپوی مناسب برای غلات باشد، اما در چند سال اخیر در بندرانزلی زیرساخت‌های خوبی ایجاد شد که حدود 200 هزار تن در سیلوی غلات و حدود 150 هزار تن در انبارها ظرفیت ایجاد شده است. همزمان 350 هزار تن در انبارهایمان در بندر انزلی ظرفیت ایجاد کرده‌ایم که می‌تواند زیرساخت خیلی خوبی برای انتقال چنین کالاهایی از طریق دریای خزر باشد.‌ اگر انتقال غلات از دریای سیاه برای طولانی‌مدت محدود شود می‌توان گفت ایران می‌تواند مسیر  ترانزیتی خوبی باشد؟صددرصد.‌ چه کشورهایی می‌توانند  از این مزیت برخوردار شوند؟به‌صورت دقیق نمی‌دانم، اما از نظر عملیاتی و انبار کالا این امکانات را داریم که بتوانیم ترانزیت غلات از طریق ایران را پوشش دهیم. متأسفانه الان آمار ترانزیت در بنادر شمالی خوب نیست.‌ در یک سال گذشته 12 شناور را کشتیرانی خزر گرفته و 31 کشتی هم بخش خصوصی خریداری کرده. افزایش ناوگان دریایی ایران در دریای خزر را می‌توان به این معنی گرفت که ایران می‌‌تواند در قیمت حمل کالا و غلات تعیین‌کننده باشد یا همچنان روس‌ها هستند که می‌توانند نرخ‌گذاری کنند؟افزایش کشتی‌ها باعث می‌شود نرخ کرایه پایین بیاید. خوشبختانه شرکت‌های خصوصی ایرانی و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران توانسته‌اند چند فروند کشتی بخرند که قطعاً کرایه حمل را کم می‌کند. درواقع اینجا بحث روسیه نیست، مالکان ایرانی و خطوط کشتیرانی ایرانی می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند.‌ افزایش تعداد شناورهای خریداری‌شده در بازه یکساله اخیر که متفاوت از سال‌های گذشته است که هر سال یک تا دو کشتی خریداری می‌کردیم، کاملاً مرتبط با بحران غلات پس از جنگ روسیه با اوکراین است یا دلایل دیگری هم دارد؟اگر یادتان باشد سال گذشته کالا خیلی زیاد، اما کشتی کم بود. همین امر سبب شد مالکان کشتی حتی آنهایی که قبلاً در دریای خزر نبودند هم ورود کنند و کشتی معامله کنند و تا حدودی این نیاز به کشتی را برطرف کنند. سال گذشته همین موقع همه صاحبان کالا به ما مراجعه کرده و به کمبود کشتی و بالا رفتن نرخ کرایه‌ها معترض بودند، ولی الان حداقل بنده به‌عنوان مدیر این مشکل را از صاحبان کالا نمی‌شنوم.‌ یعنی اینقدر این کار به‌صرفه بوده که تعداد بالایی برای خرید کشتی ورود کرده‌اند؟ گفته می‌شود بعضاً دلالان هم کشتی خریده‌اند.

دلال که نمی‌شود گفت. شرکت‌هایی که کشتی خریده‌اند، سال‌ها در این زمینه فعال بوده‌اند. قبلاً تعدادی کشتی داشتند و الان براساس نیاز بازار تعدادی دیگر هم خریده‌اند. اینطور نیست که کسی این‌کاره نباشد و در این بیزینس ورود کند.‌ رئیس محیط زیست گفته سالانه به دلیل عدم تحویل حق‌آبه از سمت روسیه، شاهد عقب‌نشینی حدود 20 سانتی‌متری آب دریای خزر هستیم. آیا این امر به بنادر ما خسارت وارد می‌‌کند؟ بحث کاهش تراز آب دریای خزر موضوعی است که متأسفانه چندین سال است ما را آزار می‌دهد. ناگزیر هستیم برای جبران کاهش تراز، بیشتر لایروبی کنیم که هزینه لایروبی بسیار بالاست.‌ چند درصد؟با توجه به نرخ بالای تورم یک مترمکعب لایروبی تا چند سال قبل زیر 100 هزار تومان بود و الان حدود 250 تا 300 هزار تومان است. با این حال چاره‌ای نیست و بنادر با این کاهش تراز مقابله می‌کنند که بتوانند کشتی‌ها را بدون محدودیت پذیرش کنند. خوشبختانه یکی از  نقاط قوت ما این بوده که در این سال‌ها به‌خاطر کاهش تراز آب دریای خزر، خللی در پذیرش کشتی‌ها در بنادر شمالی کشور نداشتیم. اگرچه آستاراخان روسیه به‌شدت از این مشکل متضرر شده، چون آنجا نمی‌توانند به‌طور کامل بارگیری کنند اما در بنادر شمالی ایران این مشکل را نداشتیم.‌ در این زمینه وزارت خارجی رایزنی کرده که حق‌آبه پرداخت شود؟

قطعاً سازمان بنادر رایزنی داشته‌اند که بتوانند از طریق دیپلماسی مشکل را حل کنند.  

بازار