فرادید/ همه چیز با یک فکر شبانه و جستجو در گوگل آغاز شد- اغلب افشاگریهای ناخوشایند همینطوری شروع میشوند.به گزارش فرادید، سال ۲۰۱۸ بود و من تازه به اولین خانهام اسبابکشی کرده بودم. یک خانه یکخوابه همکف که از زمان ساختش در دهه ۱۹۶۰ بازسازی نشده بود. در اتاق خواب همچنان بازماندههایی از کاغذدیواریهایی با رنگ قهوهای و زرد وجود داشت و فرش قهوهایرنگ کف اتاق پوسیده بود.یک اره مدور داشتم و البته همیشه – با اینکه استعداد طبیعی ندارم- علاقه دارم کارها را خودم انجام دهم؛ بنابراین دست به کار شدم تا این ویرانه را درست کنم. کابینتهای آشپزخانه را درست کردم، کف چوبی را تعمیر کردم و درهای جدیدی کار گذاشتم؛ پس غرق شدنِ کل خانه در غبار چوب اتفاق غیرمعمولی نبود.بعد یک روز اتفاقی محصولی را در اینترنت دیدم و صادقانه بگویم که شوکزده شدم: یک لباس محافظتی برای برش چوب. این لباس یک لباس سرهمی کامل با یک کلاه ایمنی بود و یک دستگاه تهویه از طریق کمربند به قسمت کمرش وصل بود. این لباس سرهمی شبیه لباسهایی بود که ملاقاتکنندهها در بخش بیماریهای به شدت عفونی میپوشند یا شبیه لباس فضانوردانی که به یک سیاره دیگر سفر میکنند.ریه اندام حساسی است و قرار گرفتن در معرض غبار می تواند بافت آن را تغییر دهدصبر کنید... چرا کسی که میخواهد با چوب کار کند باید چنین لباس مجهزی بپوشد تا از خودش محافظت کند؟همانطور که اغلب اوقات رخ میدهد، پاسخ چیزی بیشتر از یک هشدار کوچک بود. چوب عموماً یک ماده طبیعیِ بیضرر است، چیزی که ما طی هزاران سال در کنار آن تکامل پیدا کردهایم- گفته میشود که قدیمیترین سرپناه چوبی حدود ۵۰۰۰۰۰ سال قبل ساخته شده است—، اما وقتی تبدیل به پودری ظریف و نرم میشود، وضعیت بسیار متفاوت میشود.در آمریکا، گردوغبار چوب به عنوان ماده سرطانزا در رده گروه ۱ طبقهبندی شده است. ثابت شده که گردوغبار چوب میتواند در انسانها باعث سرطان شود. گردوغبار چوب علت آسم، تب یونجه، برونشیت مزمن، سرطان ریه و سرطان بینی است. درحقیقت، احتمال سرطان بینی در کارکنان صنعت مبلمان ۵۰۰برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است.البته کسانی که به صورت حرفهای در صنعت چوب فعال هستند از خطرات آن آگاهی دارند. کارفرمایان در کشورهای توسعهیافته مسئولیت قانونی دارند تا آموزشهای کافی و ابزار محافظتی را در اختیار کارگران خود قرار بدهند.مواجهه با چوب یک «محدودیت ایمن» دارد و پوشیدن لباسهایی به سبک فضانوردان با کلاههای ایمنی در حین کار با چوب، تصویری غیرمعمول نیست. اگر کارفرمایان این موارد را رعایت نکنند و درحین انجام کار اتفاقی بیفتد، کسبوکار آنها مورد پیگرد قانونی قرار میگیرد.اما برای آدمهای غیرحرفهای که تمایل دارند هر کاری را خودشان انجام دهند، کار خانه پر از خطرات اسرارآمیز است. افراد غیرحرفهای ممکن است نه تجهیزات لازم و نه دانش کافی برای رعایت ایمنی در منزل را نداشته باشند.ما اغلب داستانهایی درباره افرادی که دچار سانحه برقگرفتگی شدند یا مثلاً آن مرد ۵۵سالهای که متوجه نشده بود یک میخ آهنی داخل جمجهاش فرو رفته تا اینکه احساس بیماری کرد، شنیدهایم، اما خطرات خاموش و پنهانی هم وجود دارند که میتوانند سلامت سیستم تنفسی ما را به خطر بیاندازند.
آزبست (پنبه نسوز)در مرحله اول، مشکل آزبست وجود دارد - همان ماده الیافی و سیلیکاتی که سازندگان دهههای ۱۹۴۰، ۵۰ و ۶۰ به دلیل مقاومت زیاد و دارا بودنِ ویژگیِ آتشزا نبودن، برایش ارزش زیادی قائل بودند. این ماده در طیف وسیعی از محصولات ساختمانی از عایقبندیِ لولهها گرفته تا سقف، استفاده شده و درنتیجه تشخیص آن میتواند بسیار مشکل باشد. بقایای آزبست در معادن استرالیا
آرتور فرانک، استاد سلامت محیطی و شغلی در دانشگاه درکسل در فیلادلفیا، میگوید: «این روزها دیگر از این ماده استفاده نمیشود، اما در گذشته در حدود ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ از محصولات حاوی آزبست بود. وجود این ماده در مواد ساختمانی، سقفهای شیروانی و چیزهایی از این دست باورپذیر است، اما بسیاری از مردم نمیدانند که این ماده میتواند در مواد پلاستیکی مانند توپهای بولینگ و روکشهای اتو نیز وجود داشته باشد.»متأسفانه حتی کمترین میزان از این ماده به شکل بالقوهای کشنده است. آزبست اصلیترین دلیل بسیاری از بیماریها مانند التهاب ناشی از استنشاق پنبه نسوز، سرطان ریه و مزاتیلیومیا است.فرانک میگوید: «مردم نمیدانند که حتی یک بار مواجهه با مقدار بسیار کمی از این ماده هم در انسانها و هم در حیوانات منجر به مزاتیلیومیا میشود؛ بنابراین این ماده به شدت سرطانزاست.» سنگ مهندسی
اگرچه فروش آزبست یا همان پنبه نسوز از دهه ۱۹۹۰ ممنوع شده، اما شواهدی از استفاده آن در صنعت ساختمانی در سراسر جهان وجود دارد. این مواد اغلب در جاهایی پیدا میشود که یا انتظارش را نداریم یا برایمان قابل شناسایی نیست.دربسیاری از موارد مواد حاوی آزبست هیچ تفاوتی با مواد فاقد آزبست ندارند. یک مثال آن سقفهای کاذب با پوششهای پاپکورنی است که یک دوره طولانی از اواسط تا اواخر قرن بیستم بسیار رایج بودند و از آن به عنوان راهی برای مخفی کردنِ اشکالات سقف و خفه کردنِ صدا استفاده میشد.سالها بیماریهای مرتبط با آزبست در مردانی شناسایی میشد که دهها سال با مواد حاوی آزبست در تماس بودند. اما این روند در حال تغییر است. امروز این بیماری در افرادی که خودشان دست به تعمیرات خانگی میزنند در حال افزایش است و برخی از کارشناسان هشدار میدهند که تمایل افراد به تعمیرات منزل به دستِ خودشان میتواند «موج سوم مرگهای ناشی از آزبست» را رقم بزند.بسیاری از تحقیقات در زمینه بیماریهای ناشی از تعمیرات شخصیِ منزل در استرالیا انجام شده که بعد از جنگ جهانی دوم بیشترین مقدار آزبست را در صنعت ساختمانسازی استفاده کرد. در غرب استرالیا معادن بزرگ آزبست وجود داشت که در سال ۱۹۶۶ همگی تعطیل شد. معدن آزبست
بیشاز ۲۰۰۰ نفر در این منطقه از بیماریهای ناشی از آزبست جان خود را از دست دادند. بسیاری از آنها در کودکی در غبار آزبست بازی کرده بودند. مواجهه با آزبست به دلیل تعمیرات شخصی خانه اکنون به یکی از نگرانیهای حوزه سلامت در این کشور تبدیل شده است. مطالعهای که در سال ۲۰۱۳ انجام شده نشان میدهد که ۶۱.۴درصد از جمعیت ۳۶۱۲نفریای که در آن سال دست به تعمیرات شخصیِ منزل زده بودند در تماس با آزبست قرار گرفته بودند.دبورا یِتس متخصص بیماریهای تنفسی، از دنشگاه ساوت ولز، میگوید: اخیراً خانمی که ۴۵سال قبل خانهاش را بازسازی کرده بود به من مراجعه کرد. او فقط ورقههای آزبست را به همسرش داده بود و بعدش آنجا را تمیز کرده بود. اما جان خود را از دست داد.»دانشمندان درباره خطرات آزبست زیاد گفتهاند و اکنون عموم جمعیت نیز درباره آن اطلاعات دارند، اما مصالح و مواد ساختمانی جدیدتر اکنون نگرانی دانشمندان را برانگیخته است.دانشمندان در سال ۲۰۱۹ با یک پدیده جدید در کارخانههای آمریکا مواجه شدند: برش سنگ مهندسی. حداقل ۱۸نفر از کسانی که با این ماده در تماس بودند دچار سیلیکوزیس شدند. سیلیکوزیس یک بیماری لاعلاج و کشنده است که در اثر تجمع سیلیس در ریهها طی سالیان رخ میدهد. ۲نفر از ۱۸نفر جان خود را از دست دادند.هنوز مکانیسم دقیق بیماری سیلیکوزیس مشخص نیست، اما آخرین شواهد حاکی از آن است که سیستم ایمنی –احتمالاً از طریق استنشاق غبار و تحریکِ واکنشِ التهابی –در آن نقش مهمی ایفا میکند.سنگ مهندسی تکههای کوآرتز است که با چسبی از جنس رزین به هم چسبیدهاند و درحالحاضر به عنوان یک جایگزین محبوب برای سنگهای طبیعی کانترهای آشپزخانه از آنها استفاده میشود. اما مقدار سیلیس بلوری در این ماده بسیار بیشتر از مقدار آن در گرانیت یا ماسهسنگ است. سنگهای مهندسی در ترکیب با ماسه، در هنگام برش، کارگذاری یا سوراخ کردن مقدار زیادی غبار تولید میکنند که میتواند تا عمق ریهها نفوذ کند. اگر از ریههای آسیبدیده از غبار سنگ مهندسی عکس رادیولوژی گرفته شود، ریه مات و تیره دیده میشود. در همه هرجومرجهایی که برای بدن ایجاد میشود، به نوعی این سلولهای ایمنی و مواد شیمیاییای که آزاد میکنند، آسیب واقعی را به بدن وارد میکند و نهایتاً باعث میشود که اندام مورد نظر دچار جراحت شده و آسیبهای جبرانناپذیری ببیند که عملکرد طبیعی آن را مختل کند.ییتس میگوید: «ما مصالحی را استفاده میکنیم که قبلاً هرگز استفاده نشده و نمیدانیم که چه آسیبهایی دارد. درحقیقت، گردوغبار، حتی در زمان انجام ابتداییترین فعالیتها میتواند بسیار خطرناک باشد؛ بنابراین حتی نصب یک طبقه یا برش یک قطعه از مصالح میتواند به ریه آسیبهای جبرانناپذیر وارد کند. وقتی از ابزار برقی برای برش مصالح استفاده میشود، ذرات غبار آنقدر ریز میشود –در اندازه ذارت نانو-- که به راحتی میتواند تا عمق ریهها نفو کند و این بزرگترین نگرانی ما در حالحاضر است.»
رنگهای روغنیرنگهایی که پایه سربی دارند دهههاست دیگر اجازه تولید ندارند، اما این نوع رنگ هزاران سال استفاده میشده و هنوز هم آثار آن در ساختمانهای قدیمی وجود دارد و برداشتن دیوارها میتواند آن را در هوا آزاد کند. افرادی که به دلیل شغلشان در معرض غبار سرب بودهاند دچار بیماریهایی نظیر نارسایی مزمن کلیه، کمخونی، نوروپاتی و مشکلات باروری شدهاند و تعداد کارشناسانی که درباره افزایش مواجهه عموم با سرب و خطرات آن هشدار میدهند، رو به افزایش است.کاراواجو، نقاش ایتالیایی، نقاشی هایش را با رنگ سربی میکشید.
دانشمندان میگویند استفاده از این ماده باعث دیوانگی و مرگ او شد.حتی رنگهای جدید نیز برخی کارشناسان را نگران کرده است. از قدیم رنگها برای سخت شدن به ترکیبات آلی فرار متکی بودند. وقتی این ترکیبات تبخیر میشوند، خیسی رنگ از بین میرود و رنگ خشک میشود. ورود این مواد به ریهها امکانپذیر است. اگرچه بوی بدی که از این فرایند شیمیایی حاصل میشود ظرف چند ساعت تا چند روز از بین میرود، اما شواهد نشان میدهد که آنها سالها در محیط باقی میمانند. تجمع بالای این مواد باعث آسیب رساندن به ریهها میشود و میتواند به صورت تدریجی مشکلات تنفسی و نهایتاً سرطان ریه را ایجاد کند.این مواد مشکلات زیستمحیطی هم ایجاد میکنند و میتوانند به شکلگیری مه و آلودگی در اتمسفر زمین بیانجامند. برای همین، درحالحاضر تلاشهایی در حال انجام است تا درصد این مواد آلی در رنگها کمتر شود و فرمولهای آب-پایه که درصد مواد شیمیایی آن کمتر و ایمنتر است، جایگزین این موارد شود. اما همچنان رنگهای روغنی در بازارهای سراسر جهان به فروش میرسند.فرمالدهیدفرمالدهید هم مشکل دیگر ساختمانهاست. این ماده شیمیایی بیرنگ بوی موزههای قدیمی را میدهد. این ماده در قدیم برای نگهداری گونهها استفاده میشد و پیامدهای ناگواری برای سلامتی دارد. مواجهه با این ماده در طی زمان میتواند مشکلات تنفسی، خارش پوست و حتی سرطان، به خصوص سرطان خون، ایجاد کند.متأسفانه این ماده بخشی از رزینی است که محصولات چوبی را به هم متصل نگه میدارد. این محصولات شامل تخته سهلا، پارکتهای مهندسی و امدیاف.
توصیههای آشناتری گوردون، استاد طب زیستمحیطی در دانشگاه نیویورک، میگوید خیلی مهم است که خطرات تعمیرات شخصیِ منزل را بشناسید. برای مثال بسیاری از ماسکها نمیتوانند در مقابل مواد شیمیایی از شما محافظت کنند. «بنابراین اگر با ذرات گردوغبار طرف هستید، ماسک بزنید. اما اگر با گاز، دود یا رنگ طرف هستید، باید از تهویه هوا استفاده کنید. مثلا لازم است که همه درها و پنجرهها را موقع رنگ کردن باز بگذارید یا بهترین حالت آن است که میز کار رنگ را بیرون از محیط بسته بگذارید.»بهترین ماسک همان ماسک معروفِ N۹۵ است که برای ویروس کرونا نیز تجویز میشود. این ماسک میتواند از عبور همه ذرات تا قطر ۰.۳ میکرومتر جلوگیری کند.ییتس توصیه میکند: «از مواد سنتی که ایمنی آنها بررسی شده است، استفاده کنید. از ابزار ارزانقیمت دوری کنید، زیرا استانداردهای پایینتری برای ایمنی دارند.»مشکلی که با مواد خطرناک وجود دارد آن است که نمیتوان تا وقتیکه از آنها استفاده میشود، به آنها برچسب خطرناک زد. از طرفی بسیاری از محصولات برچسب سرطانزا خوردهاند، اما مردم همچنان از آنها استفاده میکنند.گوردون میگوید: «مردم در کالیفرنیا توجهی به این برچسبها ندارند؛ و برچسبگذاری فقط در مورد محصولاتی اثرگذار است که خطرات آنها برای سلامتی اثبات شده و این خطرات هم سالها طول میکشد تا نمایان شود. با والدین آن بچههایی که در زمینهای اطراف معادن آزبست در استرالیا بازی میکردند، هرگز فکر نمیکردند که چنین چیزی باعث مرگ فرزندانشان خواهد شد.»ییتس میگوید: «خیلی مهم است به یاد داشته باشیم ممکن است نسلهای آینده به دلیل استفاده ما از بعضی محصولات احساس پشیمانی کنند.»حالا اگر اجازه بدهید من بروم یکی از آن لباسهای سرهمی که زنبورداران میپوشند را برای برش چوب در منزل خریداری کنم.منبع: BBC World