صبا/ «مادر» زنده‌یاد علی حاتمی داستان فیلم درباره مادری است که در روزهای پایانی زندگی‌اش از آسایشگاه سالمندان به خانه می‌آید تا تمام فرزندانش که ارتباط خوبی با هم ندارند را کنار یکدیگر جمع کند. این فیلم همچنان ماندگارترین فیلم سینمای ایران پس از پیروزی انقلاب درباره مقام مادر است.در دهه ۷۰ و با پایان جنگ، تصویر مادران شهدا، جانبازان و آزادگان روی پرده نقره‌ای جان تازه‌ای گرفت و تا دهه‌های بعد هم این تصویر در سال‌هایی کمرنگ‌تر و در سال‌هایی پررنگ‌تر وجود داشت؛ چرا که تضاد میان خشونت جنگ و عشق مادرانه آن قدر دراماتیک و تراژیک بود که قصه‌های جذابی برای پرداخت سینمایی داشته و دارد. در این دهه به جایگاه معنوی و اجتماعی مادران هم در آثاری همچون «مادرم گیسو» ساخته سیامک شایقی و «مهر مادری» ساخته کمال تبریزی نگاه شده بود.شاید بتوان دهه ۸۰ را دهه‌ای درخشان در تصویر سیمای مادرانه در سینمای ایران توصیف کرد، فیلم‌هایی همچون «مهمان مامان» داریوش مهرجویی، «گیلانه» و «خون بازی» رخشان بنی‌اعتماد، «میم مثل مادر» رسول ملاقلی‌پور و «به همین سادگی» رضا میرکریمی در این دهه ساخته شدند. در دهه ۹۰، آثار سینمایی درباره مادران معطوف به جایگاه اجتماعی آنان و روایت‌هایی مادرانه از درد و رنج جنگ بود. فیلم‌های «شیار ۱۴۳» نرگس آبیار، «ویلایی‌ها» منیر قیدی و «یدو» مهدی جعفری نگاهی به جایگاه مادران در جنگ دارند اما آثار سینمایی با محوریت مادر در یک دهه اخیر با عبور از قصه زخم جنگ بر قلب مادران، نگاهی به وضعیت این جایگاه در جامعه ایران هم دارد، جامعه‌ای که همپا با تغییرات فرهنگی و اجتماعی و تأثیرهای اینترنت بر دیگر جوامع جهانی، تغییر کرده و «مادر» را در موقعیت‌های مختلفی قرار داده است مثلاً در فیلم«به دنیا آمدن» زنی بر سر دوراهی سقط جنین و اختلاف با همسرش برای نگه داشتن فرزند دوم قرار می‌گیرد یا در فیلم «بی‌مادر» قصه مادر جوانی روایت می‌شود که به خاطر تنگنای مالی مجبور می‌شود فرزند زوج دیگری را در رحمش نگه دارد. فیلم «مغز استخوان» قصه مادری مستأصل را روایت می‌کند که برای زنده نگه داشتن فرزندش در شرایطی سخت و عجیب قرار می‌گیرد. در «بی‌صدا حلزون» تلاش‌های مادر کم‌شنوایی به تصویر کشیده می‌شود که می‌خواهد تنها فرزندش شنوا شود. در «قصر شیرین» هم یک مادر قهرمان غایب وجود دارد، مادری که نیست اما انعکاس مهر و تربیتش در رفتار فرزندان خردسال او نمایان است.

بازار

فیلم «مامان» ساخته آرش انیسی که سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن در جشنواره فیلم فجر سال ۹۸ را در دستان رؤیا افشار قرار داد، قصه مادری را روایت می‌کند که پس از طلاق تلاش کرده جای خالی پدر را برای دو پسرش پر کند و از راه مسافرکشی، چرخ زندگی را بچرخاند اما زنی که می‌خواسته مادری بی عیب و نقص باشد در نگاه فرزندانش پیرزنی بداخلاق و غرغرو است که مانع خوشبختی آن‌ها شده است.