شرق/ نیمی از جایزه نوبل فیزیک به یکی از سرشناس‌ترین فیزیک‌دانان حال حاضر دنیا رسید؛ انتخابی به‌غایت شایسته و درست. «سِر راجر پنروز». «پنروزِ» بزرگ به سال 1931 در انگلستان به دنیا آمد و در 26سالگی دکترای خود را از دانشگاه کمبریج دریافت کرد و برای سال‌های طولانی که هنوز هم ادامه دارد، استاد برجسته دانشگاه آکسفورد است. او از همکاران نزدیک و طراز اول «استیون هاوکینگ» بود. «پنروز» بی‌هیچ شکی مرزهای فیزیک نظری را جابه‌جا کرده است.

او به شایستگی تمام این جایزه را در آستانه 90سالگی کسب کرد. «راجر پنروز» پیش ‌از این نیز جوایز بسیار دیگری را کسب کرده بود و آلبوم افتخارات این نابغه فیزیک‌دان با نوبل کامل شد. یک‌چهارم از جایزه به بانوی اخترفیزیک‌دان، «آندره‌آ گِز» تعلق گرفت؛ اخترشناس 55ساله آمریکایی که به سال 1965 در نیویورک به دنیا آمد. او تحصیلاتش را در انستیتوی فناوری کالیفرنیا و انستیتوی فناوری ماساچوست به اتمام رسانده و درحال‌حاضر در دانشگاه معروف یو‌سی‌ال‌اِی استادتمام اخترشناسی است. «گز» پیش ‌از این هم جوایزی مانند جایزه ماریا گوپرت مایر و مدال انجمن سلطنتی بکریانِ بریتانیا را هم از آن خود کرده بود. یک‌چهارم دیگر از جایزه نوبل فیزیک امسال در دستان «راینهارت گنزلِ» آلمانی خواهد بود. او متولد 1952 در هامبورگ آلمان است و دکترای خود را به سال 1978 از دانشگاه بُن دریافت کرد. دانشگاه بن در اخترفیزیک و کیهان‌شناسی دانشمندان ناموری دارد و محققان برجسته‌ای تربیت کرده است. او در‌حال‌حاضر پژوهشگرِ استادتمام و مدیر انستیتو مطالعات فیزیک فرازمینی در مؤسسه ماکس پلانک، واقع در گارشینگ است. «راینهارت» پیش از این هم جوایز مهمی مانند مدال آلبرت اینشتین و مدال کارل شوارتزشیلد را کسب کرده بود.

نوبل فیزیک به چه چیزی تعلق گرفت؟به زبان بسیار ساده جایزه نوبل به سیاهچاله رسید. «راجر پنزور» به این دلیل جایزه نوبل را کسب کرد که توانست نشان دهد شکل‌گیری سیاهچاله یکی از پیش‌بینی‌های اساسی و پر ابهت نسبیت عام بود. نسبیت عام نظریه‌ای است که «آلبرت اینشتین» به سال 1916 آن را ارائه کرد؛ 10 سال بعد از آنکه نسبیت خاص را ارائه کرد. «راجر پنروز»، نابغه فیزیک و ریاضی است و توانست با ریاضیاتی نوآورانه وجود سیاهچاله‌ را به‌عنوان جرمی بسیار متراکم پیش‌بینی و فرمول‌بندی کند. سیاهچاله جرمی بسیار فشرده است، آن‌چنان‌که هیچ‌چیز حتی پرتو نور درحالی‌که بیشترین تندی را در عالم دارد، از دام گرانش آن فرار کند. 

10 سال پس از درگذشت «آلبرت اینشتین» بود که «راجر پنروز» مقاله مشهورش درباره شکل‌گیری سیاهچاله و وجود تکینگی آن را منتشر کرد که هنوز هم مانند مقاله معروف «اینشتین»، از پرارجاع‌ترین مقالات در این حوزه است. «گنزل» و «گز» هم جایزه نوبل خود را مدیون ابرسیاهچاله ابرپرجرم مرکز کهکشان راه شیری هستند. در حقیقت جایزه این دو اخترشناس به‌خاطر کشف سیاهچاله ابرپرجرم مرکز کهکشان راه شیری است که میان دو صورت فلکی کمان و عقرب قرار دارد. این مطالعات در پی کشف منبع رادیویی بسیار قوی در مرکز راه شیری از اوایل دهه 90 میلادی قوت گرفت و بالاخره این دو اخترشناس برجسته که هریک رهبری تیمی را بر عهده داشتند، توانستند به نمایندگی از بسیاری دانشمند این جایزه را دریافت کنند. کاری که این دو اخترشناس انجام دادند درخور توجه است. آنها تکنیک‌های نوینی را برای رصد و داده‌گیری و نیز ابداع روش‌ها و ابزارهای نوینی را به کار بستند. این کشف بزرگ به سؤالات بسیاری درباره شکل‌گیری اجرام فشرده در اخترشناسی پاسخ خواهد داد. اجازه دهید جمله پایانی این یادداشت را با آنچه «آندره‌آ گز» گفت به پایان ببرم. او خطاب به پژوهشگران جوان گفت در این زمینه از علم سؤالات بسیاری وجود دارد و راه برای دستاوردها و کاوش‌های جدید برای جوانان جویای علم باز است. نوبل امسال هم با رازهای آسمان بالای سر ما گره‌ خورده است. 

به پیج اینستاگرامی «کم خبر» بپیوندیدinstagram.com/akharinkhabar